Beth i’w wneud â’ch pensiwn os ydych yn cael eich diswyddo

Os cawsoch eich diswyddo, mae unrhyw arian rydych eisoes wedi’i gynilo i’ch pensiwn yn parhau i fod yn eiddo i chi. Bydd eich cyflogwr yn rhoi’r gorau i dalu i mewn iddo ar ôl i chi adael.

Mae hyn yn golygu y gallwch chi naill ai:

• gwneud dim a gadael i’ch darparwr pensiwn presennol reoli eich arian hyd nes i chi ymddeol, neu
• trosglwyddo’ch pensiwn i ddarparwr gwahanol, fel yr un yn eich swydd newydd.

Gallech hefyd ddewis gadael eich pensiwn lle mae am y tro a phenderfynu ei drosglwyddo yn nes ymlaen. Gwiriwch a oes gan eich darparwr pensiwn newydd unrhyw derfynau amser, gan fod rhai ond yn caniatáu trosglwyddiadau yn ystod y flwyddyn gyntaf.

Os na fyddwch yn gwneud unrhyw beth, bydd eich darparwr pensiwn fel arfer yn parhau i reoli eich arian ar eich rhan. Bydd hyn yn digwydd yn awtomatig hyd nes y byddwch yn:

• gofyn i’ch pensiwn gael ei dalu allan – gallwch wneud hyn ar hyn o bryd o 55 oed (57 oed ar ôl Ebrill 2028), neu
• trosglwyddo eich arian i ddarparwr gwahanol.

Mae sut mae eich pensiwn yn cael ei rheoli yn dibynnu ar y fath sydd gennych. Gall eich cyflogwr dweud wrthych os nad ydych yn siŵr.

Os oes gennych bensiwn cyfraniadau wedi’u diffinio, bydd eich arian fel arfer yn parhau i gael ei fuddsoddi. Mae hyn yn golygu y gall eich cronfa bensiwn godi neu syrthio, yn dibynnu ar ba mor dda y mae’r buddsoddiadau’n perfformio.

Efallai y byddwch hefyd yn gallu parhau i dalu i mewn i’r pensiwn hwn – gallwch ofyn i’ch darparwr pensiwn a’ch cyflogwr newydd os yw hyn yn opsiwn.

Os cawsoch eich pensiwn am lai na 30 diwrnod, gallwch ofyn i’ch cyfraniadau gael eu had-dalu yn lle hynny.

Os oes gennych bensiwn buddion wedi’u diffinio, mae’n debygol mai gadael llonydd yw eich dewis gorau. Gelwir y rhain yn aml yn gyflog terfynol neu’n gyfartaledd gyrfa ac fel arfer maent yn gynlluniau pensiwn gweithle hŷn neu’r sector cyhoeddus.

Byddwch yn dal i gael yr incwm y mae eich cynllun wedi’i addo pan fyddwch yn ymddeol, sydd fel arfer yn seiliedig ar eich cyflog, pa mor hir y buoch yn gweithio i’ch cyflogwr a chwyddiant. Efallai y byddwch hefyd yn gallu ymddeol yn gynnar (o 55 oed).

Fel arfer, ni allwch dalu mwy i’ch pensiwn, oni bai eich bod yn gofyn am dalu unrhyw dâl diswyddo neu fod eich cynllun yn caniatáu i chi brynu ‘blynyddoedd ychwanegol’ i gynyddu eich incwm pensiwn.

Os cawsoch eich pensiwn am lai na dwy flynedd, dylai eich darparwr gynnig gwerth trosglwyddo i chi. Dyma faint o arian y byddent yn ei dalu i ddarparwr newydd. Efallai y byddant hefyd yn cynnig ad-dalu eich cyfraniadau yn lle hynny.

Os hoffech gadw eich pensiynau mewn un lle, ystyriwch symud eich pensiwn i ddarparwr gwahanol.

Ond efallai y byddwch ar eich colled drwy wneud hyn, felly gwnewch yn siŵr eich bod yn deall os bydd yn rhaid i chi roi’r gorau i rai budd-daliadau yn gyntaf.

Am gymorth a gwybodaeth lawn, gweler ein canllawiau:

• Trosglwyddo eich pensiwn cyfraniadau wedi’i ddiffinio
• Trosglwyddo’ch pensiwn buddion wedi’u diffinio

Os ydych yn disgwyl tâl diswyddo, mae’r £30,000 cyntaf fel arfer yn ddi-dreth. Mae unrhyw beth uwchlaw hyn fel arfer yn cael ei gyfrif fel eich enillion, sy’n golygu y byddwch yn talu Treth Incwm arno. 

Er mwyn osgoi hyn, gallech ystyried talu rhywfaint neu’r cyfan o’ch tâl diswyddo dros £30,000 i’ch pensiwn yn lle hynny. Y rheswm am hyn yw y gallwch dalu swm penodol i mewn i bensiwn heb dalu treth – a elwir yn rhyddhad treth.

Y terfyn blynyddol ar gyfer rhyddhad treth ar bob cyfraniad pensiwn fel arfer yw £60,000. Gelwir hyn yn lwfans blynyddol ac mae’n cynnwys yr holl daliadau i’ch pensiwn bob blwyddyn dreth – eich un chi, eich cyflogwr ac unrhyw daliadau untro.

Er mwyn bod yn gymwys i gael rhyddhad treth, rhaid i’ch cyfraniadau pensiwn fod yn gyfartal neu’n llai na’r swm rydych yn ei ennill. Cofiwch fod tâl diswyddo dros £30,000 yn cael ei gyfrif fel eich enillion.

Er enghraifft, os ydych yn ennill £25,000, fel arfer gallwch dalu hyd at £25,000 i mewn i’ch pensiwn heb dalu treth (£20,000 o’ch arian a £5,000 mewn rhyddhad treth). Os gwnaethoch chi hyn, gallai eich cyflogwr gyfrannu £35,000 arall yn ddi-dreth.

Ar gyfer pensiynau buddion wedi’u diffinio, mae’r lwfans blynyddol yn cyfrif faint mae eich pensiwn wedi cynyddu, yn hytrach na’r cyfraniadau a dalwyd i mewn.

Os ydych yn mynd i gael tâl diswyddo, gallech ofyn i’ch cyflogwr a oes gennych yr opsiwn o daliad diswyddo aberthu cyflog.

Mae hyn yn golygu y byddant yn talu’r arian fel cyfraniad cyflogwr, heb dynnu unrhyw dreth. Efallai y byddant hefyd yn ychwanegu swm ychwanegol oherwydd byddant yn arbed arian drwy beidio â thalu Yswiriant Gwladol ar unrhyw daliadau diswyddo dros £30,000.

Gwnewch yn siŵr eich bod yn gallu fforddio cloi’r arian i ffwrdd nes eich bod yn 55 oed o leiaf (57 oed ar ôl 2028) - yr oedran cynharaf y gallwch gael mynediad i'ch pensiwn fel arfer.

Os nad oes gennych yr opsiwn hwn, gallwch ddewis talu’r arian i mewn i’ch pensiwn ar ôl i chi ei dderbyn. Ond, cyn gwneud taliad, gofynnwch i’ch darparwr pensiwn a oes angen i chi hawlio rhywfaint neu’r cyfan o’r rhyddhad treth eich hun.

Cyn i chi neu’ch cyflogwr dalu i mewn i’ch pensiwn, gofynnwch i’ch holl ddarparwyr pensiwn faint o’ch lwfans blynyddol rydych wedi’i ddefnyddio eisoes.

Y lwfans blynyddol safonol yw £60,000 ar gyfer blwyddyn dreth 2024/25, ond efallai y bydd gennych lai na hyn os ydych:

• yn ennill dros £200,000 (a elwir yn lwfans blynyddol sy’n lleihau’n raddol), neu
• eisoes wedi cymryd rhywfaint o arian o bensiwn cyfraniadau wedi’u diffinio (a elwir yn lwfans blynyddol prynu arian).

Efallai y byddwch chi neu’ch cyflogwr hefyd yn gallu cyfrannu mwy na’ch lwfans blynyddol a dal i gael rhyddhad treth. Y rheswm am hyn yw y gallwch weithiau ddefnyddio lwfansau na ddefnyddiwyd o’r tair blynedd dreth flaenorol - gelwir hyn yn cario ymlaen.

Am fwy o help, gweler ein canllawiau:

• Oes rhaid i chi dalu treth ar eich tâl diswyddo?
• Rhyddhad treth a phensiynau
• lwfans blynyddol ar gyfer cyfraniadau pensiwn

Pan fyddwch yn cymryd eich pensiwn, caiff ei drethu fel arfer ynghyd ag unrhyw incwm arall sydd gennych. Mae hyn yn golygu y byddwch yn cael rhyddhad treth ar eich tâl diswyddo nawr, ond byddwch fel arfer yn talu Treth Incwm pan fyddwch yn cymryd yr arian yn ddiweddarach fel pensiwn.

Y prif eithriad yw os byddwch yn dewis cymryd peth o’ch arian pensiwn fel cyfandaliad arian parod. Fel arfer, mae hyd at 25% yn ddi-dreth oni bai bod eich holl bensiynau yn werth dros £1,073,100.

Am fwy o wybodaeth, gweler ein canllaw lwfansau cyfandaliad di-dreth ar gyfer pensiynau.

Os ydych i fod i dderbyn swm mawr o dâl diswyddo ac nad ydych yn siŵr beth i’w wneud ag ef, mae’n werth ystyried talu am gyngor ariannol.

Gall ymgynghorydd ariannol rheoledig egluro’ch opsiynau ac egluro unrhyw faterion cymhleth sy’n ymwneud â threth a phensiynau.

Am fwy o help a gwybodaeth, gweler ein canllaw Dewis ymgynghorydd ariannol.