Pan fyddwch yn ysgaru neu’n diddymu eich partneriaeth sifil, bydd costau i’w talu. Oni bai eich bod yn gymwys i gael cymorth gan y Wladwriaeth, bydd rhaid i chi ac/neu eich gŵr, gwraig neu bartner sifil eu talu. Os na allwch eu talu o’ch cynilion neu incwm, efallai y bydd angen i chi edrych ar opsiynau eraill.
Beth sydd yn y canllaw hwn
Help gyda ffioedd y llys a thrwy gymorth cyfreithiol
Efallai na fydd rhaid i chi dalu costau’r llys, neu efallai mai dim ond rhan ohonynt fydd rhaid i chi dalu. Bydd yn dibynnu ar faint o gynilion ac incwm sydd gennych.
Cymru a Lloegr
Nid yw cymorth cyfreithiol ar gael bellach i dalu costau cyfreithiol ysgariad neu ddiddymiad oni bai bod achos o
- drais domestig (gan gynnwys trais ariannol)
- trais, neu
- herwgipio plentyn
Fodd bynnag, gallwch ymgeisio am gymorth cyfreithiol i dalu am gyfryngu - er bod hyn yn amodol i brawf modd.
Darganfyddwch a ydych yn gymwys i gael cymorthYn agor mewn ffenestr newydd cyfreithiol ar wefan GOV.UK
Gogledd Iwerddon a’r Alban
Efallai y bydd cymorth cyfreithiol ar gael i dalu costau cyfreithiol ysgariad neu ddiddymiad.
Byddwch yn cael eich asesu ar sail faint o incwm a chynilion, buddsoddiadau a phethau gwerthfawr sydd gennych (heb gynnwys eich prif gartref).
Gallech hefyd gael cymorth cyfreithiol os cewch fudd-daliadau penodol.
Gogledd Iwerddon
Mae cyfreithwyr yn gyfrifol am gyfrifo a ydych yn gymwys i gael cymorth cyfreithiol.
- Darganfydwch fwy ar wefan nidirect
- I gael gwybodaeth am help gyda ffioedd llys, ewch i wefan yr Adran Gyfiawnder
- Gallwch ddefnyddio’r gwasanaeth cyfryngu teuluol cyn y llys, sydd am ddim. I gael gwybod mwy, ewch i wefan nidirectYn agor mewn ffenestr newydd
Yr Alban
Gwiriwch a allwch gael cymorth cyfreithiol gyda'r Scottish Legal Aid Board Neu darganfyddwch am help gyda ffioedd llys ar wefan Scottish Courts and Tribunals
Darganfyddwch fwy yn ein canllaw Faint mae ysgariad neu ddiddymiad yn costio?
Talu ffioeodd eich cyfreithiwr
Yn ddelfrydol, dylech gael digon o gynilion neu incwm i dalu eich ffioedd cyfreithiwr, ond efallai na fydd hyn yn realistig i bawb.
Os na allwch dalu’r ffioedd o flaen, mae sawl dewis arall ar gael. Ond meddyliwch yn ofalus cyn i chi fenthyca a pheidiwch â chymryd benthyciad drud. Gallai hyn fod yn anodd ei ad-dalu os ydych eisoes yn profi costau uwch oherwydd eich gwahaniad.
Darganfyddwch fwy yn ein canllawiau:
Gwneud yn siŵr eich bod yn gallu fforddio benthyca
Ysgariad neu ddiddymiad DIY (ei wneud eich hun)
Talu o’ch setliad ariannol
Bydd rhai cwmnïau cyfreithiol yn gadael i’w cleientiaid dalu eu ffioedd cyfreithiol pan fydd eu hysgariad neu ddiddymiad wedi ei gwblhau ac unwaith y byddant wedi cael setliad terfynol.
Weithiau fe elwir y math hwn o gyllid yn ‘gytundeb Sears Tooth’ yng Nghymru, Lloegr neu Ogledd Iwerddon, ar ôl y cwmni a’i cynigiodd gyntaf. Yn yr Alban, gelwir hyn yn ‘solicitor’s lien’.
Ni fydd pob cwmni cyfreithiol yn cynnig y dewis hwn, ac ni fydd y rhai sydd, yn ei gynnig i bob cleient. Ond mae’n werth gofyn amdano.
Talu biliau cyfreithiol wrth i chi werthu’ch cartref – yr Alban yn unig
Os yw’r cartref teuluol i’w werthu yn rhan o’ch setliad ariannol, efallai y bydd eich cyfreithiwr yn gadael i chi dalu’r bil cyfreithiol o’r elw o’i werthu.
Byddai rhaid i chi lofnodi ‘mandad di-alw yn ôl’ - mae hyn yn golygu na allwch ei ganslo.
Mae’n cyfarwyddo’r cyfreithiwr sy’n gwerthu’r tŷ i dalu unrhyw ffioedd cyfreithiol sy’n weddill i’ch cyfreithiwr ysgariad neu ddiddymiad cyn pasio gweddill yr arian ymlaen i chi.
Cais llys am ffioedd cyfreithiol – Cymru, Lloegr, Gogledd Iwerddon
Os na allwch dalu eich ffioedd cyfreithiol, gall llys orchymyn i’ch cyn bartner (gwr, gwraig neu bartner sifil) eu talu. Gelwir hyn yn Orchymyn Gwasanaethau Cyfreithiol (LSO).
Bydd y swm maent yn talu yn cael ei gymryd i ystyriaeth wrth benderfynu ar setliad ariannol.
Nid yw hyn yn rhywbeth mae’r llysoedd yn gwneud fel arfer, ond maent yn gwneud y gorchmynion hyn mewn rhai achosion.
Fel arfer byddai angen i chi ddangos eich bod wedi ymchwilio pob opsiwn arall posibl i ariannu’ch ffioedd cyfreithiol a bod gan eich cyn bartner y modd i dalu.
Byddwch yn ymwybodol bod costau yn gysylltiedig â hyn.
Cyllid gan eich cyn partner
Efallai na fydd eich cyn bartner yn ffynhonnell amlwg o gyllid ar gyfer ffioedd cyfreithiol.
Ond, mewn rhai achosion, bydd un partner yn cytuno i dalu ffioedd y llall – heb i’r llys orchymyn hyn, fel y disgrifir uchod – er mwyn cael setlo’r elfen ariannol yn fuan.
Efallai y byddwch chi a’ch cyn bartner yn cytuno i hyn, neu gall eich cyfreithiwr ofyn iddo/iddi eich hun. Darganfyddwch fwy am LSO ar wefan Rights of WomenYn agor mewn ffenestr newydd
Benthyca gan deulu neu ffrindiau
Efallai y byddwch yn gallu benthyg gan ffrindiau neu deulu a gall hyn fod yn rhatach a llawer haws na benthyca gan fanc, cymdeithas adeiladu neu ddarparwr benthyciadau arall.
Gwnewch yn siŵr eich bod yn cael llunio cytundeb ffurfiol neu efallai na fydd y llys yn ystyried y benthyciad wrth ystyried sut i rannu’r cyllid rhyngoch.
Dylech hefyd fod yn siŵr y gallwch dalu’r arian yn ôl. Os na allwch, gallai niweidio’r cyfeillgarwch neu berthynas deuluol.
Edrychwch ar ein canllaw A ddylech gael benthyg arian gan eich teulu neu’ch ffrindiau?
Cerdyn credyd gyda llog 0%
Mae cerdyn credyd sy’n codi llog o 0% ar bryniannau yn golygu nad ydych yn talu llog ar eich gwariant am amser cyfyngedig – fel arfer tri i 12 mis.
Po hiraf fydd y cynnig llog 0% ar gael, yr hiraf y bydd gennych i’w dalu heb orfod talu llog.
Fel arfer dim ond os oes gennych statws credyd da iawn y byddwch yn gymwys ar gyfer y cardiau hyn.
Dylech fenthyg beth sydd angen arnoch yn unig a cheisio talu’r hyn rydych wedi ei fenthyca yn ôl cyn gynted â phosibl.
Darganfyddwch fwy yn ein Canllaw syml i gardiau credyd
Benthyciad ysgariad neu ddiddymiad neu fenthyciadau ymgyfreitha – Cymru, Lloegr a’r Alban
Efallai y byddwch yn gallu ymgeisio am fenthyciad sydd wedi ei gynllunio’n arbennig i dalu costau ysgariad neu ddiddymiad.
Ar hyn o bryd, ychydig iawn o gwmnïau sy’n cynnig y rhain – ac nid ydynt ar gael yng Ngogledd Iwerddon. Ond mae’n werth gofyn i'ch cyfreithiwr a ydynt yn gwybod am gwmnïau sy’n eu cynnig.
Bydd y darparwr benthyciadau yn asesu rhagolygon eich achos a lefel debygol eich setliad.
Os llwyddir i fodloni eu meini prawf darparu benthyciadau byddant yn rhyddhau’r arian yn uniongyrchol i’ch cyfreithiwr i dalu am ffioedd cyfreithiol wrth iddynt godi.
Y fantais dros fenthyciad traddodiadol yw bod gennych fenthyciad uchafswm a gytunwyd ymlaen llaw. Ac rydych yn benthyca’r hyn sydd ei angen arnoch yn unig wrth i’ch costau cyfreithiol godi.
Unwaith y daw eich ysgariad neu eich diddymiad i rym, cesglir y benthyciad o’ch setliad ariannol. Wedyn rhyddheir unrhyw arian i chi.
Darganfyddwch:
- a oes unrhyw ffioedd sefydlu
- faint o log a dalwch
- a allwch dalu’r benthyciad yn llawn yn gynnar heb orfod talu ffi ad-dalu gynnar, ac
- a yw’r darparwr angen unrhyw sicrwydd
Benthyciadau personol
Efallai y byddwch yn gallu cael benthyciad personol gan fanc, cymdeithas adeiladu neu ddarparwr benthyciadau.
Bydd faint fyddwch chi’n gallu ei fenthyg a’r gyfradd llog yn ddibynnol ar eich amgylchiadau a’r darparwr benthyciadau yr ydych yn gwneud cais iddo.
Bydd y gyfradd llog a’r ad-daliadau misol yn sefydlog a bydd y benthyciad yn rhedeg am gyfnod sefydlog. Fodd bynnag, fel arfer gallwch wneud taliadau ychwanegol i dalu eich benthyciad yn gyflymach heb orfod talu ffioedd ad-dalu cynnar.
Darganfyddwch fwy yn ein canllaw Benthyciadau personol
Undebau credyd
Efallai y byddwch yn gallu benthyg gan undeb credyd. Darparwr cynilion a benthyciadau cymunedol sy’n eiddo i ac yn cael ei redeg gan ei aelodau.
Mae’r llog y gallant godi wedi ei gyfyngu dan y gyfraith, felly bydd yn llawer rhatach na benthyciadau byrdymor eraill – fel benthyciwr stepen drws neu ddiwrnod cyflog.
Darganfyddwch fwy yn ein canllaw Benthyg oddi wrth undeb credyd
Os ydych wedi cael eich gwrthod am fenthyciad, darganfyddwch fwy am ddewisiadau amgen eraill yn ein canllaw Credyd wedi'i wrthod neu fenthyciad wedi'i wrthod - beth allwch ei wneud
Dewisiadau ariannu pellach
Mae’n werth gwirio’ch polisi yswiriant cartref – oherwydd gallai gynnwys yswiriant i dalu am gostau cyfreithiol.
Os ydych chi’n aelod o undeb llafur, efallai y bydd yn darparu cefnogaeth ar gyfer ffioedd cyfreithiol.
