Sut i gael trefn ar eich arian wrth wahanu neu ddiddymu

Wrth benderfynu faint o gymorth sydd ei angen arnoch, mae nifer o ddewisiadau ar gael i chi :

1. Gallwch drefnu’r cyfan eich hun neu drwy ddefnyddio gwasanaeth ar-lein cost isel.
2. Gallwch drefnu un neu ddau o sesiynau cynghori â chyfreithiwr, ond delio â’r ffurflenni a’r gwaith papur eich hun.
3. Gallwch ddefnyddio cyfryngwr – person diduedd – i roi cymorth i chi a’ch cyn bartner (gŵr, gwraig neu bartner sifil) ddod i gytundeb.

Gallwch ddefnyddio cyfreithiwr i'ch cynorthwyo drwy gydol y broses. Os bydd gennych lawer o gyfarfodydd wyneb yn wyneb a galwadau ffôn, ac yn enwedig os cymerir misoedd lawer i chi gytuno, gallai’r gwaith o gyrraedd setliad ariannol fod yn ddrud iawn. Os yn bosibl, ceisiwch osgoi ffraeo â’ch cyn bartner drwy gyfreithiwr.

Nid oes rheol syml ynglŷn â pha amgylchiadau fyddai’n well ar gyfer setlo’ch ysgariad neu ddiddymiad eich hun a pha bryd fyddai’n fwy buddiol i chi geisio cymorth proffesiynol

Mae nifer o wahaniadau’n troi’n chwerw neu’n hirfaith gan na all gyplau gytuno ar sut i rannu’r arian. Ac os felly, efallai y dylech geisio ychydig o gymorth proffesiynol.

Mae dod i gytundeb ynglŷn â’ch arian yn debygol o fod yn haws os:

• yw’r ddau ohonoch yn cytuno i’r ysgariad neu’r diddymiad
• nad oes gennych blant neu mae’r plant wedi tyfu ac nid ydynt yn dibynnu arnoch yn ariannol
• nad yw un ohonoch yn ddibynnol ar y llall yn ariannol
• ydych yn cytuno ar sut y dylid rhannu’ch eiddo a’ch pensiynau neu gallwch drafod y gwahanol ddewisiadau yn gyfeillgar â’ch gilydd.

Gallwch ddewis trefnu'ch ysgariad neu ddiddymiad eich hun neu gallwch ddefnyddio gwasanaeth ar-lein cost isel.

Mae nifer cynyddol o bobl yn gwneud hyn, er mae’r mwyafrif yn parhau i ddefnyddio cyfreithiwr, cyfryngwr neu unigolyn proffesiynol arall i gael cymorth neu gyngor.

Gosodir y dewis o wneud y cyfan eich hun allan yn gyfreithiol a’i alw’n ysgariad neu’n ddiddymiad ‘syml’. Ond ni all pob cwpl ddefnyddio’r weithdrefn hon .

Er enghraifft, ni allwch ei defnyddio os:

• oes gennych blant dan 16 oed; neu
• ydych yn gwneud hawliad ariannol yn erbyn eich cynbartner – fel am gyfran o’r tŷ neu bensiwn .

Pan fyddwch yn ysgaru neu’n diddymu’ch partneriaeth sifil mae rhaid i chi fynd o flaen barnwr yn bersonol mewn un ai llys sirol neu’r Uchel Lys.

Ond gallwch ymddangos yn y llys fel ‘deisebydd personol’ heb orfod defnyddio cyfreithiwr.

Mantais trefnu'ch ysgariad neu ddiddymiad eich hun yw fod hyn yn rhatach ac mae gennych reolaeth lwyr dros yr hyn sydd angen ei wneud .

Ond, os na allwch chi a’ch cyn bartner gytuno ar sut i rannu pethau’n gyfeillgar, efallai nad hwn yw’r dewis gorau

Os yw eich sefyllfa ariannol yn gymhleth, gallai’r gwaith o ddod i gytundeb a rhannu’ch arian gymryd peth amser. Ac mae’n debygol y byddwch angen cymorth proffesiynol.

Gwiriwch i weld a oes unrhyw un o’r canlynol yn berthnasol i chi. Po fwyaf ohonynt sydd, po fwyaf cymhleth fydd eich gwahaniad yn debygol o fod.

• Rydych chi (neu chi'ch dau) yn berchen ar fusnes.
• Mae un ohonoch yn ddibynnol ar y llall yn ariannol.
• Mae un ohonoch yn anghytuno â’r ysgariad neu’r diddymiad.
• Mae gennych blant sy’n parhau i ddibynnu arnoch yn ariannol.
• Rydych wedi bod yn briod neu mewn partneriaeth sifil ers dros bum mlynedd.
• Mae gan un ohonoch gyflwr meddygol neu anabledd sy’n effeithio ar eich gallu i ennill incwm.
• Mae un ohonoch wedi rhoi’r gorau i weithio er mwyn magu’ch plant, sydd wedi effeithio ar allu’r unigolyn i ennill incwm.
• Mae gan un ohonoch fwy o asedau na’r llall – er enghraifft, mae’r tŷ yn enw un partner, neu wedi cronni pensiwn llawer mwy na’r llall.

Pan fyddwch yn trafod â'ch cyn-bartner, ceisiwch ddilyn yr awgrymiadau hyn.

• Ceisiwch gytuno â’ch cyn bartner ynglŷn â phwy fydd yn talu biliau yn y tymor byr.
• Ceisiwch gytuno ar gymaint o bethau â phosibl â’ch cyn bartner – bydd hyn yn arbed amser ac arian.
• Cofiwch y gall yr hyn yr ystyriwch yn drefniant ‘teg’ a sut y rhennir eich arian yn gyfreithiol fod yn ddau beth cwbl wahanol.

• Peidiwch â gwneud pethau fel rhedeg dyledion ar gyfrifon ar y cyd, rhewi cyfrif heb ddweud wrthynt neu beidio â gwneud taliadau rydych wedi cytuno iddynt.
• Peidiwch â gwneud penderfyniad a fydd yn gwneud i chi deimlo’n well yn y tymor byr, a all fod yn niweidiol i chi – a’ch cyn bartner – yn yr hirdymor.
• Peidiwch ag anwybyddu biliau neu lythyrau gan eich banc neu gwmni y mae gennych ddyledion i’w talu iddynt. Y cynharaf y byddwch yn cysylltu â hwy, neu’n gofyn i elusen gynghori am gymorth, y mwyaf o opsiynau fydd o bosibl ar gael i chi.

Mae’r gyfraith ynghylch ysgariad a diddymiad yn amrywio ledled y DU .

Gan ddibynnu ymhle y cafodd y naill ohonoch eich geni ac ymhle y buoch yn byw yn y gorffennol, efallai y byddwch yn gallu ysgaru neu ddiddymu’ch partneriaeth sifil mewn rhan wahanol o’r DU i’r un yr rydych yn byw ynddi ar hyn o bryd.

Efallai y byddwch yn gallu ysgaru neu ddiddymu’ch partneriaeth sifil mewn gwlad arall y tu allan i’r DU os cawsoch chi neu’ch cyn bartner eich geni yno neu y buoch yn byw yno.

Os credwch fod hynny’n briodol yn eich achos chi, dylech siarad â chyfreithiwr sy’n arbenigo mewn ysgariad neu ddiddymiad rhyngwladol

Mae cytundeb gwahanu yn ddefnyddiol os nad ydych wedi penderfynu eto a ydych am gael ysgariad neu ddiddymu eich partneriaeth sifil, neu os na allwch wneud hynny eto.

Mae’n gytundeb sydd, fel arfer, yn nodi’r trefniadau ariannol y byddwch yn eu trefnu tra byddwch wedi gwahanu.