Egluro Credyd Cynhwysol

Bydd y canllaw hwn yn eich helpu i ddeall sylfeini Credyd Cynhwysol a sut i wneud y gorau o’ch arian.

I siarad â rhywun am eich sefyllfa eich hun, gan gynnwys cymorth i hawlio, rhowch gynnig ar y sefydliadau am ddim hyn:

• Cymorth i Wneud Cais Cyngor ar Bopeth am help gyda chwestiynau a hawliadau Credyd Cynhwysol, hyd nes y byddwch yn derbyn eich taliad cyntaf.
• Advicelocal am help a chefnogaeth gyda budd-daliadaYn agor mewn ffenestr newyddu, gan gynnwys cyngor cyfrinachol ynghylch a ddylech hawlio Credyd Cynhwysol.

Mae Credyd Cynhwysol yn fudd-dal misol y gallwch ei hawlio os ydych ar incwm isel ac angen cymorth ychwanegol gyda chostau byw a thai. Gall helpu os ydych:

• yn chwilio am waith
• yn methu gweithio oherwydd salwch neu anabledd
• yn gweithio neu'n hunangyflogedig ar incwm isel
• gyda chyfrifoldebau gofalu.

Mae Credyd Cynhwysol yn destun prawf modd. Mae hyn yn golygu bod eich incwm a'ch cynilion cartref yn cael eu cyfrif yn eich cais. Os ydych chi'n ennill gormod neu os oes gennych gynilion dros £16,000, ni fyddwch yn gallu hawlio.

Os oes gennych bartner ac yn byw gyda'ch gilydd, bydd eu hincwm a'u cynilion yn cael eu hystyried a bydd angen i chi wneud cais gyda'ch gilydd. Os ydyn nhw eisoes yn derbyn budd-daliadau, gallai rhai o'r rheini dod i ben.

Bydd ein cyfrifiannell Budd-daliadau yn rhoi amcangyfrif cyflym i chi o'r hyn y gallech ei gael. Mae'n werth gwirio hyd yn oed os nad ydych chi'n meddwl eich bod yn gymwys, fel nad ydych chi'n colli allan ar incwm hanfodol rydych chi'n gymwys amdano.  

Mae'r buddion 'etifeddol' hyn i gyd wedi'u disodli gan Gredyd Cynhwysol:

• Credyd Treth Plant
• Credyd Treth Gwaith
• Cymhorthdal Incwm
• Lwfans Ceisio Gwaith yn seiliedig ar incwm
• Budd-dal Tai
• Lwfans Cymorth Cyflogaeth yn seiledig ar incwm – mae'r taliadau'n parhau tra bod hawlwyr yn symud i Gredyd Cynhwysol.

Am ragor o wybodaeth a chymorth:

• siaradwch ag ymgynghorydd Credyd Cynhwysol am ddim 
• gweler ein canllaw Symud i Gredyd Cynhwysol o fudd-daliadau etifeddol. 

Defnyddiwch ein Cyfrifiannell Budd-daliadau am ddim i weld a ydych yn gymwys ar gyfer Credyd Cynhwysol a darganfod faint y gallech ei gael. Bydd hefyd yn dangos i chi a allwch hawlio cymorth a grantiau eraill, fel Budd-dal Plant ac arian tuag at eich biliau gwresogi.

I fod yn gymwys ar gyfer Credyd Cynhwysol, fel arfer mae angen i chi:

• fod yn 18 oed neu'n hŷn
• bod o dan oedran Pensiwn y Wladwriaeth
• byw yn y DU
• bod â llai na £16,000 mewn cynilion a buddsoddiadau
• ennill llai na swm penodol bob mis.

Mae yna eithriadau, fel gallu hawlio o 16 oed os oes gennych anabledd, yn gadael gofal neu'n gyfrifol am blentyn.

Os ydych ar fin gadael y carchar yng Nghymru a Lloegr, mae yna ychydig o bethau y gallwch eu gwneud cyn eich rhyddhad i sicrhau bod eich cais yn mynd yn esmwyth a bod eich taliad cyntaf mor gyflym â phosibl.

Cyn eich rhyddhad byddwch yn cwrdd â staff o'ch tîm ailsefydlu i drafod tai, cyllid, budd-daliadau ac addysg. Yr wythnos cyn eich rhyddhad, bydd yr anogwr gwaith carchar yn eich helpu i baratoi eich cais a bydd yn trefnu eich cyfweliad yn y Ganolfan Gwaith.

Os ydych chi'n byw yn yr Alban neu Ogledd Iwerddon, ni fydd gennych fynediad at dîm ailsefydlu. Dylech wneud eich cais cyn gynted â phosibl ar ôl i chi gael eich rhyddhau. Gweler ein canllawiau ar Sut i wneud cais am Gredyd Cynhwysol os ydych yn yr Alban a Sut i wneud cais am Gredyd Cynhwysol os ydych yng Ngogledd Iwerddon am fwy o fanylion.

Gall pawb ymweld â Gov.uk am ganllaw manwl a fydd yn mynd â chi drwy hanfodion sut i wneud a rheoli hawliad Credyd Cynhwysol newyddYn agor mewn ffenestr newydd, a sut i ddarganfod a yw taliad ymlaen llaw yn iawn i chi.

Defnyddiwch ein Cyfrifiannell Budd-daliadau cyflym a hawdd i ddarganfod faint o Gredyd Cynhwysol y gallech ei gael.

Mae hyn oherwydd bod Credyd Cynhwysol yn cynnwys lwfansau ac elfennau gwahanol yn dibynnu ar eich amgylchiadau personol.

Mae Credyd Cynhwysol yn cael ei gyfrifo ar sail y lwfansau rydych yn gymwys ar eu cyfer a faint sy’n cael ei ddidynnu wedyn oherwydd pethau fel eich incwm arall. Dyma sut mae'n gweithio.

Byddwch yn cael lwfans Credyd Cynhwysol safonol (yn seiliedig ar eich oedran ac os ydych yn byw gyda phartner) ac fel arfer un neu fwy o elfennau ychwanegol os ydych yn:

• byw gyda phlant yr ydych yn gyfrifol amdanynt
• talu am ofal plant
• gofalwr di-dâl am o leiaf 35 awr yr wythnos
• rhentu eich cartref
• â salwch neu anabledd hirdymor ac yn methu â gweithio.

Am fwy o wybodaeth, gweler ein canllaw Faint yw Credyd Cynhwysol? a GOV.UK – Credyd Cynhwysol: Beth fyddwch chi’n ei gaelYn agor mewn ffenestr newydd

Gallwch ennill arian arall wrth hawlio Credyd Cynhwysol, efallai y bydd eich taliadau misol yn mynd i lawr po fwyaf a gewch. Mae hyn yn cynnwys incwm o:

• waith
• pensiwn
• rhai budd-daliadau (nid yw budd-daliadau fel Budd-dal Plant a Lwfans Byw i'r Anabl yn cyfrif).

Efallai y bydd didyniadau eraill hefyd, gan gynnwys os:

• ydych yn defnyddio’ch taliad i ad-dalu unrhyw ddyledion i’r Adran Gwaith a Phensiynau, fel taliadau ymlaen llaw neu ordaliadau credyd treth
• oes gennych chi gynilion a buddsoddiadau gwerth dros £6,000
• ydych wedi cael sancsiwn (cosb am beidio â bodloni'r amodau hawlio, fel colli apwyntiadau)

Os nad ydych yn siŵr am ddidyniad gallwch ddod o hyd i fwy o wybodaeth yn ein canllaw Ad-dalu dyledion a gordaliadau budd-dal. 

Efallai y byddwch yn cael swm gwahanol o Gredyd Cynhwysol os bydd eich incwm neu’ch amgylchiadau’n newid yn y mis blaenorol.

Gelwir hyn yn eich cyfnod asesu ac mae fel arfer yn dechrau ac yn gorffen ar yr un dyddiadau bob mis. Er enghraifft, 2 Ionawr i 1 Chwefror. Y dyddiad dechrau yw’r dyddiad y gwnaethoch gais gyntaf am Gredyd Cynhwysol.

Er enghraifft, efallai y byddwch chi'n cael mwy os ydych chi:

• bellach yn gymwys ar gyfer elfen arall, fel cael babi
• wedi ennill llai nag arfer, felly mae gan eich taliad Credyd Cynhwysol ddidyniad is.

Gallech gael llai (neu ddim byd) os ydych:

• wedi derbyn cyfandaliad fel taliad dileu swydd neu etifeddiaeth sy'n mynd â'ch cynilion dros £16,000
• nad ydych bellach yn gymwys ar gyfer un neu fwy o'ch elfennau ychwanegol, fel plant yn symud allan o'ch cartref
• wedi ennill mwy nag arfer neu'n derbyn eich cyflog yn yr un cyfnod asesu, fel cael eich talu'n gynnar cyn y Nadolig
• os oes gennych newid mewn amgylchiadau a bod eich partner yn symud i mewn i'ch cartref, felly mae eich taliad yn seiliedig ar eich incwm.

Mae ein canllaw Help i reoli'ch arian os ydych yn derbyn budd-daliadau yn cynnwys cymorth cyllidebu a ffyrdd o wneud i'ch arian fynd ymhellach. 

Gallwch weithio cymaint o oriau ag y dymunwch a dal i hawlio Credyd Cynhwysol. Cynlluniwyd eich taliad i ychwanegu at eich enillion os oes gennych incwm isel.

Mae unrhyw swm a enillwch fel arfer yn lleihau eich taliad Credyd Cynhwysol 55c am bob £1 a enillwch. Felly, wrth i’ch enillion gynyddu, bydd eich Credyd Cynhwysol yn gostwng yn raddol nes iddo gyrraedd sero.

Os bydd hyn yn digwydd, bydd eich hawliad Credyd Cynhwysol yn aros ar agor am chwe mis rhag ofn i’ch incwm ostwng a’ch bod yn gymwys eto, felly nid oes rhaid i chi ailymgeisio. Gall hyn ei gwneud yn haws derbyn gwaith dros dro neu dymhorol.

Gall rhai pobl ennill swm penodol cyn i’w Credyd Cynhwysol ddechrau lleihau. Gelwir hyn yn lwfans gwaith. Byddwch yn gymwys i gael lwfans gwaith os ydych chi neu’ch partner:

• yn gyfrifol am blentyn, neu
• methu gweithio llawer o oriau  oherwydd salwch neu anabledd.

Mae hyn yn golygu y bydd eich taliad Credyd Cynhwysol ond yn gostwng 55c am bob £1 y byddwch yn ei ennill dros eich lwfans. Gweler ein canllaw Faint yw Credyd Cynhwysol? am fwy o wybodaeth.

Ar ôl i chi wneud cais, gall gymryd hyd at bum wythnos i gael eich taliad Credyd Cynhwysol cyntaf. Mae hyn yn cynnwys:

• cyfnod asesu o bedair wythnos i gyfrifo faint y byddwch yn ei gael, a
• hyd at saith diwrnod i chi gael yr arian.

Gallwch ofyn i gael eich talu’n gynnar (a elwir yn daliad ymlaen llaw) os byddwch yn cael trafferth wrth aros am eich taliad Credyd Cynhwysol cyntaf.

Gall hyn fod hyd at swm llawn eich lwfans Credyd Cynhwysol safonol ac efallai y cewch eich talu yr un diwrnod ag y byddwch yn gwneud cais. Mae’n fenthyciad, felly bydd eich taliadau yn y dyfodol yn is nes iddo gael ei ad-dalu’n llawn.

Meddyliwch yn ofalus cyn gofyn am daliad ymlaen llaw. Os ydych eisoes wedi methu taliad neu’n poeni y gallech, defnyddiwch ein Lleolwr cyngor ar ddyledion i ddod o hyd i gymorth dyled am ddim yn eich ardal chi, ar-lein neu dros y ffôn.

Fel arfer telir Credyd Cynhwysol:

• unwaith y mis yng Nghymru a Lloegr
• unwaith y mis yn yr Alban, ond gallwch ofyn am ddwywaith y mis
• ddwywaith y mis yng Ngogledd Iwerddon, ond gallwch ofyn am unwaith y mis.

Ar ôl i chi dderbyn eich taliad Credyd Cynhwysol cyntaf, caiff ei dalu ar yr un dyddiadau. Os yw hyn yn disgyn ar ŵyl banc, fel arfer byddwch yn cael yr arian y diwrnod gwaith cynt.

Os ydych chi (neu’ch partner os ydych yn gwpl) yn cael trafferth am arian, gallwch ofyn am fenthyciad di-log o’r enw Taliad Cyllidebu Ymlaen Llaw – fel arfer ar ôl i chi hawlio Credyd Cynhwysol am o leiaf chwe mis yn olynol.

Os ydych yn gymwys i gael cymorth gyda’ch costau tai, mae sut y caiff ei dalu i chi yn dibynnu ar ble rydych yn byw:

• Yng Nghymru a Lloegr mae wedi'i gynnwys yn eich taliad misol. Mae hyn yn golygu y bydd angen i chi drefnu i dalu eich rhent neu daliadau gwasanaeth i’ch landlord eich hun. Os byddwch yn ei chael hi’n anodd gwneud hyn, gallwch ofyn i’ch anogwr gwaith am drefniant talu amgen.
• Yn yr Alban a Gogledd Iwerddon, gallwch ddewis i’r arian gael ei dalu i chi fel rhan o’ch taliad Credyd Cynhwysol, neu ei dalu’n uniongyrchol i’ch landlord.

Am fwy o wybodaeth, gweler ein canllawiau:

• Sut i wneud cais am Gredyd Cynhwysol yn yr Alban
• Sut i wneud cais am Gredyd Cynhwysol yng Ngogledd Iwerddon.

Os oes gennych forgais ac rydych yn hawlio Credyd Cynhwysol, efallai y gallwch gael benthyciad Cymorth ar gyfer Llog ar Forgais, sy’n helpu i dalu’r llog ar eich morgais.

 
Yn ogystal â’r incwm ychwanegol o’ch taliad Credyd Cynhwysol, byddwch fel arfer yn dod yn gymwys i gael cymorth arall gan gynnwys:

• gostyngiad ar eich Treth Gyngor neu'ch Ardrethi
• help i dalu eich biliau gwresogi, gan gynnwys y Gostyngiad Cartref Cynnes
• biliau rhatach drwy wneud cais am dariffau cymdeithasol gostyngol, gan gynnwys:
  • nwy a thrydan
  • dŵr
  • band eang a ffôn symudol
• hawlio 85% o'ch costau gofal plant yn ôl
• prydau ysgol am ddim
• cymorth i dalu am wisg ysgol a thrafnidiaeth
• mynediad i gyfrif cynilo gyda bonws am ddim gwerth hyd at £1,200.

Am fwy o wybodaeth, gweler ein canllaw Help i reoli eich arian os ydych yn cael budd-daliadau.

I gael help gyda'ch cais, siaradwch â chynghorydd Cymorth i Hawlio Cyngor ar Bopeth am ddim

Os ydych yn byw gyda’ch partner fel cwpl, mae’n rhaid i’r ddau ohonoch wneud cais ar wahân, hyd yn oed os mai dim ond un ohonoch sy’n gymwys i gael Credyd Cynhwysol.

Mae hyn oherwydd bod y swm a gewch yn seiliedig ar incwm a chynilion eich cartref, felly mae angen i'ch partner ddarparu ei fanylion hefyd.

Am fwy o wybodaeth, gweler ein canllaw Cynllun Gosod Ystafell – sut mae’n gweithio a’r rheolau treth.

Tra byddwch yn aros am eich taliad Credyd Cynhwysol cyntaf, mae pethau y gallwch eu gwneud, gan gynnwys:

• gwirio a ydych yn gymwys ar gyfer taliadau neu grantiau eraill
• creu neu ddiwygio cyllideb.

Gweler ein canllaw Help i reoli eich arian tra byddwch yn aros am eich taliad Credyd Cynhwysol cyntaf.

Ar ôl i chi gael eich taliad Credyd Cynhwysol cyntaf, sicrhewch eich bod yn:

• newid unrhyw ddyddiadau talu ar gyfer biliau neu rent i'r diwrnod ar ôl i chi gael eich talu
• gwirio a ydych bellach yn gymwys i gael gostyngiadau neu fargeinion arbennig
• rhoi gwybod os bydd unrhyw beth yn eich bywyd yn newid
• ystyried agor cyfrif Cymorth i Gynilo am fonws am ddim gwerth hyd at £1,200
• cynllunio ymlaen llaw ar gyfer misoedd drud y flwyddyn, fel penblwyddi a'r Nadolig.

Am fwy o fanylion, gweler ein canllaw Help i reoli eich arian os ydych yn cael budd-daliadau. 

Os oes angen help arnoch i wneud cais, gallwch siarad â chynghorydd Credyd Cynhwysol am ddim i gael cymorth i gwblhau’r ffurflen gais.