Dewisiadau buddsoddi pensiwn - trosolwg

Ar ôl unrhyw gyfraniadau, bydd hyn yn cael yr effaith fwyaf ar faint fydd ar gael i chi pan fyddwch yn ymddeol. Darganfyddwch am yr opsiynau buddsoddi a beth i'w ystyried wrth gronni arian mewn pensiwn.

Mae p'un a oes angen i chi wneud dewis buddsoddi yn debygol o ddibynnu ar:

• y math o bensiwn rydych ynddo, ac
• a ydych wedi ymuno â phensiwn a sefydlwyd gan eich cyflogwr, neu un rydych wedi'i sefydlu eich hun.

Os ydych yn aelod o  gynllun buddion wedi'u diffinio (a elwir yn aml yn gynllun cyflog terfynol neu gyfartaledd gyrfa) yn eich gweithle, nid ydych yn gyfrifol am y penderfyniadau buddsoddi.

Mae ymddiriedolwyr y cynllun yn penderfynu sut i fuddsoddi, er mwyn gallu darparu’r incwm ymddeoliad a addawyd.

Ond efallai y bydd angen i chi wneud penderfyniadau buddsoddi pensiwn ar ryw adeg, er enghraifft, os penderfynwch roi hwb i'ch cynilion pensiwn trwy wneud cyfraniadau ychwanegol i gynllun cyfraniadau wedi’u diffinio. Yn aml, gelwir y rhain yn gyfraniadau gwirfoddol ychwanegol (AVCs).

Mewn pensiwn cyfraniadau wedi’u diffinio, rydych yn cronni cronfa pensiwn a fydd yn talu incwm ymddeoliad i chi yn seiliedig ar faint rydych chi a/neu'ch cyflogwr yn ei gyfrannu a faint mae hyn yn tyfu.

Fel arfer, buddsoddir eich arian mewn naill ai un gronfa neu nifer o gronfeydd. Mae cronfa yn ffordd i fuddsoddi arian.

Gan ddibynnu ar ba fath o gronfa ydyw, gallai eich arian gael ei fuddsoddi mewn eiddo, cyfranddaliadau mewn cwmnïau, bondiau, neu gymysgedd o wahanol fathau o fuddsoddiad.

Pan fyddwch yn ymuno â phensiwn gweithle bydd eich arian fel arfer yn cael ei fuddsoddi'n awtomatig mewn cronfa i chi.

Weithiau gelwir hyn yn gronfa ‘ddiofyn’ a bydd wedi cael ei dewis gan y cynllun pensiwn i ddiwallu anghenion buddsoddi mwyafrif yr aelodau.

Os ydych yn fodlon â'r gronfa hon, nid oes angen i chi wneud unrhyw beth arall. Yn aml, cronfa ‘ffordd o fyw’ neu ‘dyddiad targed’ fydd hon. Mae mwy o wybodaeth am y mathau hyn o gronfa isod.

Bydd y mwyafrif o bensiynau gweithle hefyd yn rhoi'r opsiwn i chi ddewis cronfa wahanol os yw'n well gennych. Felly mae'n werth edrych ar y rhain rhag ofn eu bod yn fwy addas i chi.

Er enghraifft, gallai fod cronfeydd sy'n cynnig twf uwch ond gallai'r rhain fod â mwy o risg, sy'n golygu y gallai eich cronfa pensiwn godi a chwympo mewn gwerth yn amlach.

Neu efallai bod cronfa foesegol neu gymdeithasol gyfrifol sy'n apelio atoch.

Mae rhai pensiynau hefyd yn cynnig cronfeydd sy’n cydymffurfio â chyfraith Sharia sy’n buddsoddi yn unol â chyfreithiau Islamaidd, er enghraifft osgoi cwmnïoedd sy’n ymwneud â hapchwarae neu alcohol. Os yw un o’r mathau hyn o gronfeydd o ddiddordeb i chi , gwiriwch os yw darparwr pensiwn eich cyflogwr yn eu cynnig. Os na, gofynnwch i’ch cyflogwr os byddent yn gwneud cyfraniadau pensiwn i bensiwn gwahanol sydd yn cynnwys yr opsiynau hyn. 

Hyd yn oed os penderfynwch aros yn y gronfa a ddewiswyd ar eich cyfer gan y cynllun pensiwn am y tro, fel arfer gallwch newid eich meddwl yn nes ymlaen. Yna gallwch newid i gronfa wahanol neu ledaenu'ch arian ar draws nifer o gronfeydd trwy gydol yr amser rydych yn cronni'ch cronfa bensiwn.

Os byddwch yn sefydlu pensiwn eich hun, fel arfer bydd angen i chi wneud dewis ymlaen llaw ynglŷn â sut i fuddsoddi'r arian.

Bydd darparwyr pensiwn fel arfer yn cynnig ystod o fuddsoddiadau a chymorth i'ch helpu i ddewis. Fodd bynnag, gall hyn amrywio yn dibynnu ar y math o bensiwn a'r darparwr.

Bydd rhai darparwyr yn cynnig dewis llai ac mae ganddynt opsiynau ar gyfer y rhai sydd eisiau opsiynau mwy syml. Bydd darparwyr eraill yn cynnig ystod lawer mwy ac efallai y byddant yn cynnig offer ychwanegol i helpu buddsoddwyr mwy hyderus i leihau eu dewisiadau.

Os oes gennych ddiddordeb mewn buddsoddi eich pensiwn mewn cronfa moesegol, gymdeithasol gyfrifol neu sy’n cydymffurfio â chyfraith Sharia, sicrhewch eich bod yn dewis darparwr pensiwn sy’n cynnig yr opsiynau hyn. 

Mae rhaid i ddarparwyr ddarparu gwybodaeth benodol i'ch helpu i benderfynu, er enghraifft:

• gwybodaeth ar sut mae'r gronfa'n cael ei buddsoddi
• pa enillion y mae'r gronfa wedi'u gwneud yn y gorffennol
• beth yw'r taliadau
• pa risg sy'n gysylltiedig â'r gronfa.

Fel arfer, cynigir y dewis ehangaf o gronfeydd gan bensiynau buddsoddi personol (SIPPs).

Os oes gennych bensiwn cyfranddeiliaid, bydd opsiwn buddsoddi safonol y gallwch ei ddewis. Yn aml bydd hon yn gronfa ‘ffordd o fyw’ neu ‘dyddiad targed’. Mae rhagor o wybodaeth am hyn isod.

Mae'r rhan fwyaf o gynlluniau pensiwn cyfraniadau wedi'u diffinio yn cynnig ystod o gronfeydd buddsoddi sydd wedi'u cynllunio i fuddsoddi'ch arian mewn gwahanol ffyrdd dros y blynyddoedd tan eich ymddeoliad.

Fel arfer, gallwch ddewis buddsoddi mewn un gronfa neu ledaenu'ch arian dros nifer o gronfeydd.

Mae arbenigwyr buddsoddi'r gronfa yn delio â'r holl fanylion - fel y dewis o'r mathau buddsoddi penodol y mae'r gronfa'n buddsoddi ynddynt.

Ymhlith y mathau o fuddsoddiadau mae cyfranddaliadau, eiddo a bondiau cwmni. Gallai'r rhain fod yn y DU neu dramor.

Mae llawer o gynlluniau pensiwn yn cynnig cronfa ‘ffordd o fyw’ neu ‘ddyddiad targed’. Mae hyn fel arfer yn golygu dau beth.

Yn gyntaf, pan fyddwch yn iau, caiff eich cronfa ei buddsoddi mewn buddsoddiadau mwy peryglus, fel cyfranddaliadau cwmni. Mae'r rhain yn fwy tebygol o dyfu dros gyfnodau hirach o amser, ond gall eu gwerth amrywio mwy, yn enwedig yn y tymor byr.

Yn ail, wrth i chi ddod yn nes at ymddeoliad, bydd eich buddsoddiadau yn symud yn raddol ac yn awtomatig i asedau mwy sefydlog, fel bondiau a chronfeydd arian parod. Ond cofiwch, gall buddsoddiadau hyd yn oed mwy sefydlog gynyddu a gostwng mewn gwerth.

Mae bondiau’n tueddu i symud yn unol â phrisiau blwydd-dal, felly os ydych chi’n bwriadu prynu blwydd-dal gyda rhan o’ch cronfa bensiwn, gallant weithio fel ffordd o ddiogelu rhag newidiadau mewn prisiau blwydd-dal. Os nad ydych yn bwriadu prynu blwydd-dal, efallai y bydd angen i chi ddewis ffordd wahanol o fuddsoddi eich cronfa.

Os ydych mewn cronfa ffordd o fyw neu ddyddiad targed a bod eich cynlluniau ymddeol yn newid, efallai na fydd eich buddsoddiad yn addas mwyach, ac efallai y byddwch am adolygu eich dewisiadau buddsoddi.

Mae llawer o gronfeydd rhagosodedig yn cael eu sefydlu ar y sail hon. Ymdrinnir â’r newid hwn gan reolwyr buddsoddi’r gronfa.

Mae llawer o bethau i'w cofio wrth feddwl am fuddsoddiadau ar gyfer eich pensiwn, gan gynnwys:

• hyd y buddsoddiad
• chwyddiant
• risg
• lledaenu'ch arian rhwng gwahanol fathau o fuddsoddiadau
• ffioedd a chostau
• adolygu'ch buddsoddiadau.

Buddsoddiadau hirdymor yw pensiynau.

Fel arfer ni allwch gyffwrdd â'r arian yn eich cronfa pensiwn tan 55 oed ar y cynharaf (57 oed o 2028), ac efallai na fydd angen yr arian arnoch tan yn llawer hwyrach pan fyddwch yn stopio gweithio.

Mae hyn yn golygu y gallwch fuddsoddi'r arian yn wahanol i arian y gwyddoch y bydd ei angen arnoch yn y tymor byr, er enghraifft i dalu bil y mis nesaf.

Pan fydd gwerth buddsoddiadau yn cwympo (fel y gwnânt o bryd i'w gilydd) mae'n werth cofio, bod gwerthoedd yn tueddu i godi dros amser er nad yw hyn wedi'i warantu.

Os oes gennych nifer o flynyddoedd cyn eich bod yn bwriadu tynnu'ch pensiwn, gallai fod amser o hyd i'ch cronfa adfer ar ôl codiadau a chwympiadau yn y farchnad stoc sy'n digwydd yn y byrdymor i'r tymor canolig.

Er mwyn i'r arian yn eich cronfa pensiwn dyfu fel ei fod yn werth mwy i chi yn y dyfodol nag ydyw ar hyn o bryd, mae angen iddo fod yn fwy na chwyddiant.

Os na fydd, bydd pŵer gwario eich arian yn gostwng. Hyd yn oed pan fydd chwyddiant yn ymddangos yn isel, dros y hirdymor gall y codiadau bach hynny ychwanegu at lawer. Mae hyn yn golygu y bydd eich arian heddiw yn prynu llawer llai yn y blynyddoedd i ddod. Mae cyfraddau llog isel yn golygu, os ydych yn buddsoddi'ch cronfa bensiwn mewn arian parod, efallai y byddwch hyd yn oed yn gweld ei fod yn ennill llai na chwyddiant. Mae hyn yn achosi i wir werth eich cronfa ddisgyn.

Mae chwyddiant yn arbennig o bwysig i ystyried pensiynau gan eu bod yn gallu rhedeg am gyfnodau mor hir. Mae hyn yn golygu bod angen i chi ystyried mathau o fuddsoddiadau sy'n anelu at gynhyrchu enillion gwell na chwyddiant.

Mae'r mwyafrif o gronfeydd diofyn wedi'u cynllunio i wneud hyn i chi.

Efallai y byddai'n naturiol meddwl, gan fod eich cronfa pensiwn yn bwysig, eich bod am ei gadw'n ddiogel ac nad ydych am fentro ag ef trwy fuddsoddi mewn unrhyw beth a all godi a chwympo gormod mewn gwerth.

Ond os ydych am i'ch buddsoddiadau dyfu, mae'n anodd cyflawni hynny os mai dim ond buddsoddiadau risg is y byddwch yn eu dewis, fel arian parod neu fondiau.

Yn hanesyddol mae cyfranddaliadau cwmni wedi perfformio'n well nag arian parod neu fondiau dros y tymor hwy, ond byddwch yn ymwybodol nad oes unrhyw warantau y byddant bob amser yn gwneud hynny. Er bod yr holl gronfeydd wedi'u cynllunio i dyfu dros y tymor canolig i'r hirdymor, bydd y mathau o fuddsoddiad y mae cronfa benodol yn buddsoddi ynddynt yn effeithio ar broffil risg y gronfa. Mae hyn yn y bôn yn golygu a fydd y buddsoddiadau yn y gronfa yn risg isel, canolig neu uchel.

Mae gan gronfeydd sy'n buddsoddi mewn mathau buddsoddi risg uwch y potensial i gynhyrchu enillion buddsoddiad uwch dros y tymor hwy.

Ond gallent golli gwerth oherwydd anweddolrwydd y farchnad fuddsoddi. Mae hyn yn golygu y gallai dirywiad y farchnad a ffactorau eraill effeithio'n ddifrifol arnynt.

Gallai cronfeydd risg is fod yn llai cyfnewidiol, ond dros y tymor hwy gallai gynhyrchu enillion is na chronfeydd risg uwch.

I ddiogel eich hun rhag buddsoddiad penodol sy'n cwympo mewn gwerth, gallwch ledaenu'ch arian rhwng gwahanol fathau o fuddsoddiadau - er enghraifft, cyfranddaliadau cwmni, eiddo a bondiau. Gelwir hyn yn arallgyfeirio.

Bydd perfformiad gwahanol fathau o fuddsoddiadau yn amrywio dros amser. Gan fod gan bob math o fuddsoddiad nodweddion gwahanol, bydd amodau'r farchnad a digwyddiadau'r byd yn effeithio'n wahanol arnynt.

Prif fantais arallgyfeirio yw, pe bai gwerth un math o fuddsoddiad yn cwympo, efallai na fyddai mathau eraill yn cwympo - a gallent hyd yn oed godi.

Bydd dal ystod amrywiol o fathau o fuddsoddiadau yn unol â'ch nodau a'ch goddefgarwch risg yn helpu i leihau perfformiad gwael un math o fuddsoddiad ar eich buddsoddiadau cyffredinol. A bydd yn helpu i fanteisio ar gyfleoedd ar draws y farchnad.

Buddsoddir llawer o gronfeydd diofyn mewn ystod o fathau o fuddsoddiadau i roi'r arallgyfeirio hwn i chi heb i chi orfod gwneud unrhyw beth. Bydd eich darparwr yn gallu dweud wrthych sut mae eu cronfeydd yn cael eu buddsoddi.

Mae gan bob cronfa gostau. Un cyffredin yw'r tâl rheoli blynyddol.

Dangosir yn aml fel canran y mae eich darparwr yn ei dynnu allan o'ch cronfa yn awtomatig.

Mae'r taliadau'n talu costau'r darparwr wrth fuddsoddi'ch arian.

Mewn llawer o bensiynau gweithle, mae costau’r gronfa hefyd yn talu costau gweinyddu eich cronfa pensiwn. Weithiau codir tâl am hyn ar wahân, yn enwedig mewn pensiynau rydych yn eu sefydlu'ch hun. Felly gwnewch yn siŵr eich bod yn gwirio'r holl gostau wrth gymharu'r costau rhwng gwahanol ddarparwyr.

Gwiriwch faint a godir gan y gwahanol gronfeydd sy'n cael eu cynnig. Mae hyn oherwydd, er y gall perfformiad eich buddsoddiadau amrywio dros amser, bydd rhaid i chi dalu taliadau waeth pa mor dda y mae eich buddsoddiadau yn ei wneud. Dros amser, gall taliadau cronfa wneud gwahaniaeth enfawr i'r swm a gewch ar y diwedd.

Fel cyfeiriad, os ydych mewn pensiwn gweithle a'ch bod wedi dewis aros yn y buddsoddiad a ddewiswyd ar eich cyfer gan y pensiwn (‘y rhagosodiad’), yr uchafswm tâl rheoli blynyddol yw 0.75% y flwyddyn. Mae rhai taliadau yn llawer is na hyn ac mae rhai yn llawer uwch.

Wrth edrych ar fuddsoddiadau, mae angen i chi ystyried y math o gronfa fuddsoddi, nod y gronfa a'i pherfformiad.

Efallai y bydd rheolwr cronfa dda yn cyfiawnhau taliadau uwch. Er enghraifft, gallent gynnig y potensial i gyflawni perfformiad gwell neu fod wedi gosod y gronfa i esmwytho'r cynnydd a'r anfanteision.

Os ydych yn edrych ar berfformiad yn y gorffennol, cofiwch bob amser na ddylid dibynnu ar berfformiad yn y gorffennol i ragfynegi perfformiad cronfa yn y dyfodol.

Efallai na fydd rhaid i chi wneud unrhyw newidiadau, ond mae'n bwysig gwirio'ch dewisiadau buddsoddi yn rheolaidd i sicrhau eich bod yn dal yn gyffyrddus â lefel y risg ac nad yw'r taliadau wedi codi.

Argymhellir gwirio'ch cronfeydd o leiaf unwaith y flwyddyn.

Mae'r wybodaeth ar eich datganiad blynyddol yn lle da i ddechrau. Bydd hyn yn dweud wrthych sut mae gwerth eich cronfa pensiwn wedi newid yn ystod y flwyddyn ddiwethaf. Mae'r rhan fwyaf o ddatganiadau blynyddol hefyd yn darparu gwybodaeth am y taliadau.

Mae hyn hyd yn oed yn bwysicach wrth i chi agosáu at ymddeol.

Ar y pwynt hwn, byddwch am sicrhau bod eich buddsoddiadau yn unol â'r hyn rydych yn bwriadu ei wneud. Er enghraifft:

• os ydych am ddefnyddio'ch cronfa pensiwn i brynu incwm ymddeol gwarantedig (a elwir yn flwydd-dal), efallai yr hoffech symud i fuddsoddiadau risg is (fel bondiau) i helpu i amddiffyn y gronfa rydych wedi'i hadeiladu rhag unrhyw sioc ym mherfformiad y farchnad stoc.
• os ydych am ddefnyddio'ch cronfa pensiwn ar gyfer incwm ymddeol hyblyg (a elwir hefyd yn dynnu i lawr pensiwn), efallai na fyddech eisiau bod mewn buddsoddiadau sy'n lleihau risg gan y gallai chwyddiant ddechrau effeithio ar bŵer prynu eich buddsoddiadau.

Felly dylech edrych ar fuddsoddiadau sy'n diwallu'ch anghenion parhaus.

• Gofynnwch i'ch darparwr am wybodaeth am yr arian y maent yn ei gynnig a gofynnwch a allant ddarparu unrhyw arweiniad.
• Ystyriwch gael cyngor ariannol rheoledig ar sut i fuddsoddi'ch cronfa. Oherwydd y costau dan sylw, mae hyn yn fwy tebygol o fod yn addas pan fyddwch wedi cronni'ch cronfa. Am help i ddod o hyd i un, chwiliwch ein cyfeirlyfr ar ein tudalen Dod o hyd i gynghorydd ymddeoliad.
• Os ydych yn 50 oed neu'n hŷn, gallwch gael apwyntiad Pensiwn Wise am ddim a diduedd. Bydd yn egluro'r gwahanol ffyrdd y gallwch gymryd arian o'ch cronfa pensiwn, a allai fod yn berthnasol wrth benderfynu sut i fuddsoddi'r gronfa.