Opsiynau ar gyfer clirio’ch dyled – Gogledd Iwerddon

Mae llawer o atebion ar gael i ddatrys eich dyledion – mae’r un fydd fwyaf addas i chi yn dibynnu ar eich amgylchiadau personol.

Mae’r dudalen hon yn cynnig trosolwg o rai cynlluniau y gallech fod wedi clywed amdanynt, ond ni ddylech wneud eich penderfyniad tan y byddwch wedi siarad â gwasanaeth cyngor am ddim ar ddyledion.

Ar wahân i’r opsiynau isod, efallai y gallwch ddod i drefniant anffurfiol gyda’r bobl neu’r sefydliadau y mae arnoch arian iddynt (gelwir hefyd yn eich credydwyr) i wneud taliadau ar sail yr hyn allwch ei fforddio ar ôl treuliau hanfodol y cartref.

O dan y math hwn o drefniant, byddech yn gofyn iddynt rewi llog a chostau hefyd. Bydd elusen ddyledion yn gallu siarad trwy’r opsiwn hwn gyda chi.

Darganfyddwch fwy am yr opsiynau ad-dalu dyled sydd ar gael ar wefan NI DirectYn agor mewn ffenestr newydd

Siaradwch ag elusen sy’n rhoi cyngor am ddim ar ddyledion i ddeall mwy – gan cynnwys pa opsiwn sydd orau i chi.

Cofiwch y bydd y rhan fwyaf o’r opsiynau dyled isod yn effeithio ar eich sgôr credyd, sy’n ei gwneud hi’n anoddach i chi agor cyfrif banc newydd, cael benthyciad neu brynu ar gredyd yn y dyfodol.

Mae hwn yn drefniant a sefydlir rhyngoch chi a’ch credydwyr lle rydych yn talu’n ôl yr hyn sy’n fforddiadwy gennych ar ddyledion nad ydynt o flaenoriaeth a heb eu sicrhau yn erbyn eich cartref, ar ôl cymryd biliau’ch cartref i ystyriaeth.

Mae’n nodi faint y byddwch yn ei ad-dalu ac yn cytuno ar amserlen ar gyfer ad-dalu.

Byddwch fel arfer yn gwneud un taliad misol i’ch sefydliad rheoli dyledion, sydd yn ei dro yn talu credydwyr ar eich rhan.

Fel arfer, caiff Cynlluniau Rheoli Dyled eu trefnu i chi gan drydydd parti, a gall llawer o elusennau a sefydliadau drefnu un am ddim.

Cyn i chi benderfynu cymryd cynllun rheoli dyledion, mae’n bwysig eich bod yn cael cyngor.

Mae yna elusennau cyngor ar ddyledion sy’n cynnig y gwasanaeth hwn am ddim. Gallant hefyd roi cyngor i chi ar opsiynau eraill i ddelio â’ch dyledion.

Gallwch wneud cais am Drefniant Gwirfoddol Unigol os oes arnoch fwy nag oddeutu £15,000, ac fel arfer, bydd yn rhaid i chi ad-dalu o leiaf 20c o bob punt sy’n ddyledus, gydag isafswm ad-daliad misol o oddeutu £200.

Mae’r IVA yn cael ei drefnu gan weithiwr proffesiynol cymwys a elwir yn Ymarferydd Ansolfedd, a fydd yn gweithio gyda chi i lunio cynnig addas i’w gynnig i’ch credydwyr iddynt ei gymeradwyo.

Gellir defnyddio IVA i helpu i dalu unrhyw ddyledion cyffredin, yn cynnwys:

• gorddrafftiau
• benthyciadau personol
• diffygion morgais
• ôl-ddyledion y Dreth Gyngor
• cardiau credyd a chardiau siop
• catalogau a hurbwrcasu
• arian sy’n ddyledus i Gyllid a Thollau EM.

Fodd bynnag, ni allwch ddefnyddio IVA i dalu, er enghraifft:

• cynhaliaeth
• ôl-daliadau rhent
• ôl-daliadau cynhaliaeth plant
• dirwyon llys ynadon
• mathau penodol o gyllid car
• a’ch morgais a dyledion eraill a ddiogelwyd yn erbyn eich cartref.

Gwiriwch gydag asiantaeth cyngor ar ddyledion beth arall a allai fod wedi’i eithrio neu’i gynnwys.

Mae’n rhaid i chi sefydlu IVA trwy Ymarferydd Ansolfedd.

Mae yna ffioedd i’w talu i Ymarferydd Ansolfedd sydd fel arfer yn cael eu tynnu o’ch taliadau misol.

Ni ddylech orfod talu unrhyw daliadau ymlaen llaw cyn sefydlu’ch IVA.

Mae IVA yn gytundeb gyfreithiol rhwym felly bydd angen i chi sicrhau ei fod yn addas i chi.

Mae’n bwysig iawn cael cyngor am ddim ar ddyledion cyn i chi gymryd un i drafod a oes opsiynau eraill ar gael i’ch helpu i reoli’ch dyledion.

Darganfyddwch fwy yn ein canllaw Ble i fynd er mwyn cael cyngor am ddim ar ddyledion.

Gorchymyn swyddogol yw Gorchymyn Gostwng Dyled sy’n rhewi’ch dyledion am flwyddyn.

Dim ond mewn amgylchiadau penodol y gellir ei roi, ac ar gyfer dyledion penodol.

Mae’n costio £90 i drefnu Gorchymyn Gostwng Dyled. Fodd bynnag, mae angen i chi fod wedi talu’r ffi yn llawn cyn i rywun edrych ar eich cais.

Gallwch wneud cais am Orchymyn Gostwng Dyled os:

• oes gennych ddyledion cymwys sy’n llai na £20,000 – gweler yr adran nesaf ar gyfer beth sy’n cyfrif fel dyledion cymwys
• ydych ar incwm isel a bod gennych £50 neu lai dros ben bob mis ar ôl talu’ch biliau cartref
• nad ydych yn berchen ar bethau o werth neu fod gennych lai na £300 mewn cynilion (sylwer bod gwerth yn parhau i gael ei gyfrif ar dŷ sydd ag ecwiti negyddol)
• nad ydych yn berchen ar gerbyd sy’n werth mwy na £1,000
• ydych wedi byw, wedi cael eiddo neu wedi bod yn berchen ar fusnes yn y tair blynedd diwethaf yng Nghymru, Lloegr neu yng Ngogledd Iwerddon.

Ni allwch wneud cais am un os:

• yw eich credydwyr wedi gwneud cais i’ch gwneud yn fethdalwr ond nad yw’r gwrandawiad wedi cael ei gynnal eto (oni bai bod eich credydwyr yn cytuno y gallwch barhau i wneud cais)
• ydych wedi cael Gorchymyn neu Ymgymeriad Cyfyngiadau Methdaliad
• ydych wedi deisebu am fod yn fethdalwr ond nad yw’ch deiseb wedi cael ei thrafod eto – fodd bynnag, nid yw hyn yn berthnasol os ydych wedi deisebu am fod yn fethdalwr a bod y barnwr wedi’ch cyfeirio am orchymyn gostwng dyled yn lle
• ydych yn fethdalwr ar hyn o bryd
• oes gennych Drefniant Gwirfoddol Unigol neu’n gwneud cais am un
• ydych wedi cael Gorchymyn Gostwng Dyled (gweler yr adran nesaf) yn y chwe blynedd diwethaf
• ydych wedi cael Gorchymyn neu Ymgymeriad Cyfyngiad ar Ostwng Dyled.

Mae’r rhain yn cynnwys:

• rhent
• benthyciadau
• gorddrafftiau
• cardiau credyd
• gordaliadau budd-dal
• biliau ffôn a chyfleustodau
• cytundebau credyd mewn siop ac
• arian sy’n ddyledus i Gyllid a Thollau EM.

Nid ydynt yn cynnwys cynhaliaeth a chynnal plant, dirwyon llys a gorchmynion atafaelu na benthyciadau myfyrwyr.

I weld rhestr lawn o eithriadau, gwiriwch gydag elusen ddyledion.

Dim ond trwy unigolyn cymeradwy a elwir yn gyfryngwr y gallwch wneud cais am Orchymyn Gostwng Dyled.

Mae’r rhan fwyaf o’r rhai sy’n rhoi cyngor am ddim ar ddyledion yn gyfryngwyr cymeradwy sy’n gallu’ch helpu chi.

Pan fyddwch wedi gwneud cais ac wedi talu’r ffi, ac os ydych yn gymwys, bydd Derbynnydd Swyddogol yn cymeradwyo’r Gorchymyn Gostwng Dyled.

Siaradwch â gwasanaeth sy’n rhoi cyngor am ddim ar ddyledion cyn penderfynu ai dyma’r opsiwn i chi.

Mae methdalu yn ffordd o ddelio â dyledion na allwch eu talu.

Tra byddwch yn fethdalwr, gellir defnyddio unrhyw asedau sydd gennych i dalu’ch dyledion.

Ar ôl cyfnod o amser (blwyddyn fel arfer), mae’r rhan fwyaf o’ch dyledion yn cael eu dileu a gallwch gychwyn o’r cychwyn.

Darganfyddwch fwy am fethdalu yng Ngogledd Iwerddon ar wefan NI DirectYn agor mewn ffenestr newydd

I wneud cais i fod yn fethdalwr yng Ngogledd Iwerddon, bydd angen i chi gwblhau Deiseb.

Mae hyn yn golygu rhestru’r rhesymau pam eich bod yn gwneud cais i fod yn fethdalwr a Datganiad Ariannol lle rydych yn rhestru’ch holl asedau a dyledion.

Mae tair ffi y bydd yn rhaid i chi eu talu pan ewch i’r llys:

• Ffi’r llys, sef £151. Dan rai amgylchiadau gall y llys ildio’r ffi hon; er enghraifft, os ydych yn cael rhai budd-daliadau penodol.
• Blaendal o £525 tuag at gostau gweinyddu’ch methdaliad, a delir i’r Adran Fenter, Masnach a Buddsoddi.
• Y ffi sy’n daladwy i gyfreithiwr rydych yn tyngu llw o’i flaen, ar gynnwys eich datganiad materion ariannol. Dylech ddisgwyl talu tua £7 am y gwasanaeth hwn.

Yna, bydd y llys yn gwneud un o’r canlynol fel arfer:

• Cyflwyno gorchymyn methdalu.
• Gofyn am fwy o wybodaeth cyn dod i benderfyniad.
• Gwrthod eich deiseb, ac o bosibl yn awgrymu dewis arall yn lle methdalu.

Pan fyddwch wedi cael eich datgan yn fethdalwr, rhaid i chi drosglwyddo unrhyw asedau a’ch cyfran ariannol o’ch cartref i ymddiriedolwr penodedig.

Derbynnydd Swyddogol neu Ymarferwr Ansolfedd fydd yr unigolyn hwn fel arfer.

Bydd maint eich asedau yn pennu pwy fydd yn rheoli’ch dyled.

Rhaid i’ch credydwyr wneud cais ffurfiol i’r ymddiriedolwr am yr arian sy’n ddyledus iddynt.

Ni allwch wneud taliadau uniongyrchol iddynt, ac ni allant ofyn i chi am daliadau.

Os nad oes gennych ffordd wirioneddol o dalu’ch dyledion, yna gallai methdalu fod yn opsiwn addas.

Fodd bynnag, peidiwch â gwneud y penderfyniad ar eich pen eich hun. Siaradwch ag asiantaeth sy’n rhoi cyngor am ddim ar ddyledion yn gyntaf.

Darllenwch ein canllaw ar Ble i gael cyngor am ddim ar ddyledion.

Os oes gennych gyfandaliad a fyddai’n talu rhan o’ch dyledion, gallech ofyn i’ch credydwyr a fyddent yn derbyn rhandaliad ac yn gadael i chi ddileu’r gweddill.

Fel arall, gallent ganiatáu i chi wneud taliadau misol am gyfnod a gytunir ac yna bydd y balans yn cael ei ddileu.

Mewn amgylchiadau eithriadol lle nad oes gennych unrhyw incwm, cynilion neu asedau ar gael – ac y gallwch ddangos i’ch credydwyr bod eich amgylchiadau’n annhebygol o wella yn y dyfodol (er enghraifft, os ydych yn ddifrifol wael) - efallai y bydd modd gofyn i’ch credydwyr ddileu eich dyledion.

Siaradwch ag elusen sy’n rhoi cyngor ar ddyledion i weld a allai’r ateb hwn fod yn addas ar eich cyfer chi. 

Os ydych yn cael trafferthion ariannol, gallai cymorth arall fod wrth law i helpu â threuliau bob dydd neu wariant arall.

Mae llawer o fudd-daliadau ar gael i bobl ar incymau isel, ond mae’r system o fudd-daliadau’n newid felly gwnewch yn siŵr eich bod yn ymwybodol o’r hyn sy’n gymwys i chi. 

Darllenwch ein canllaw Help gyda chostau byw. Darganfyddwch fwy am sut i wneud cais am eich hawliadau ar wefan Turn2UsYn agor mewn ffenestr newydd