Beth yw rhyddhau ecwiti?

Mae rhyddhau ecwiti yn fath o forgais sy'n eich galluogi i gael gafael ar yr arian sydd ynghlwm wrth werth eich cartref. 

Gallwch ddewis gwneud ad-daliadau a pharhau i fyw yn eich cartref. Mae'r swm a fenthycwch (ynghyd â llog) yn cael ei ad-dalu drwy werthu eich cartref pan fyddwch yn marw neu'n symud i ofal hirdymor.

Y mathau mwyaf cyffredin o ryddhau ecwiti yw dychweliad cartref neu forgais gydol oes. 

Ond mae rhyddhau ecwiti yn dod â rhai risgiau, a bydd angen i chi siarad yn gyntaf ag ymgynghorydd rhyddhau ecwiti arbenigol neu frocer morgeisi.

Mae ecwiti yn rhan o eiddo rydych chi'n berchen arno. Felly, os oes gennych forgais, yr ecwiti yw'r gwahaniaeth rhwng gwerth presennol eich cartref a'r hyn sydd ar ôl i'w dalu ar y morgais.

Os ydych chi'n berchennog tŷ sy'n 55 oed neu'n hŷn, gall rhyddhau ecwiti ganiatáu i chi fenthyca yr arian hwn o'ch cartref heb werthu.

Gallwch ei gymryd fel:

• cyfandaliad (mae'r rhan fwyaf o fenthycwyr yn dweud o leiaf £10,000), 
• symiau llai a gymerir pan fyddwch ei angen neu fel incwm rheolaidd – a elwir yn 'tynnu i lawr', neu
• cyfuniad o'r ddau. 

Ond gall fod yn ffordd ddrud o godi arian. Po gynharaf y byddwch yn cymryd cynnyrch rhyddhau ecwiti, yr hiraf y bydd gennych y benthyciad, a po fwyaf o log sy'n cronni.

Mae'n ymrwymiad gydol oes a all effeithio ar:  

• eich cynlluniau yn y dyfodol, gan gynnwys gofal yn y cartref, 
• cymhwysedd ar gyfer budd-daliadau, a
• etifeddiaeth.

Cyn penderfynu, rhaid i chi siarad ag arbenigwr rhyddhau ecwiti am y risgiau neu drafod opsiynau eraill gyda ymgynghorydd morgais.

Un opsiwn yw gwerthu a symud i gartref llai (o'r enw symyd i gatref llai o faint). Yna gallwch ddefnyddio'r elw gwerthu i godi'r arian sydd ei angen arnoch. 

Darllenwch fwy yn ein canllaw Symud i gartref llai o faint

Gallwch ystyried cymryd morgais ymddeol llog yn unig os gallwch fforddio gwneud ad-daliadau misol.

Bob mis, byddwch yn gwneud taliad i dalu am log y benthyciad, ond fel arfer dim ond pan fyddwch yn gwerthu eich cartref, yn symud i ofal hirdymor neu pan fyddwch yn marw y telir y swm a fenthycwch.

Meddyliwch am gyfnewid unrhyw fuddsoddiadau neu ddefnyddio cynilion cyn cymryd cynnyrch rhyddhau ecwiti.

Os ydych chi'n ystyried rhyddhau ecwiti i dalu dyledion problemus, siaradwch ag ymgynghorydd hyfforddedig i gael help. 

Dewch o hyd i gyngor dyled cyfrinachol ac am ddim yn agos atoch chi gan ddefnyddio ein teclyn lle i gael cyngor ar ddyledion. 

Mae dau opsiwn rhyddhau ecwiti: 

1) Morgais gydol oes

Dyma lle rydych yn cymryd benthyciad morgais a sicrhawyd ar eich eiddo - dysgwch fwy am forgeisi gydol oes.

2) Cynllun dychweliad cartref

Dyma pryd y byddwch yn gwerthu'r cyfan neu ran o'ch eiddo i ddarparwr, fel arfer o dan werth y farchnad - darllenwch fwy am dychweliad cartref.

Pa bynnag opsiwn a ddewiswch:

• byddwch yn aros yn ddi-rent yn eich cartref am weddill eich oes
• Fel arfer mae opsiynau talu hyblyg, gan gynnwys yr opsiwn i dalu dim
• mae'r benthyciad, ynghyd â llog (os yw'n berthnasol), yn cael ei ad-dalu o werthiant eich cartref ar ôl i chi farw neu symud i ofal hirdymor.

I weld faint y gallech ei ryddhau o'ch cartref, ceisiwch chwilio am ddarparwyr ar-lein neu defnyddiwch gyfrifiannell rhyddhau ecwitiYn agor mewn ffenestr newydd am ddim StepChange

Mae'n dibynnu ar eich amgylchiadau unigol. Ystyriwch fanteision ac anfanteision pob opsiwn.

Gall ymgynghorydd morgais neu arbenigwr rhyddhau ecwiti argymell y dewis gorau i chi - gweler isod am fanylion ble mae cymorth am ddim ar gael.

Mae'n rhaid i gwmnïau rhyddhau ecwiti roi gwybodaeth bwysig benodol i chi i'ch helpu i benderfynu a ddylech chi fynd i mewn i gynllun. Bydd ymgynghorydd arbenigol yn eich helpu i ddeall eich dewisiadau a gwneud y penderfyniad cywir ar gyfer eich amgylchiadau.

Dod o hyd i arbenigwr rhyddhau ecwiti gan ddefnyddio'r cyfeirlyfr Equity Release Council (ERC)Yn agor mewn ffenestr newydd Neu i gael cymorth gydag opsiynau morgais eraill, defnyddiwch ein canllaw i ddod o hyd i ymgynghorydd proffesiynol.    

Mae gan aelodau ERC safonau penodol (canllawiau) i'w bodloni wrth wneud argymhelliad, gan gynnwys:

• sicrwydd y byddwch yn aros yn eich cartref am oes, neu hyd y byddwch yn symud i ofal,

• gwarant dim ecwiti negyddol a
• log sefydlog neu wedi'i gapio. 

Rhaid iddynt ddweud os na fodlonir safon gyda'r benthycwyr y maent yn eu hargymell ac egluro'n glir y risgiau i chi. 
 
Mae ein cyfeirlyfr ymgynghorwyr ymddeol hefyd yn rhestru ymgynghorwyr ariannol cofrestredig sy'n arbenigo mewn cynllunio ymddeoliad.  
 
Sicrhewch bob amser fod eich ymgynghorydd wedi'i gofrestru gyda'r Awdurdod Ymddygiad Ariannol (FCA)Yn agor mewn ffenestr newydd

Wrth gysylltu â chynghorydd, cadarnhewch:

• eu ffioedd
• pa ffioedd eraill y byddwch yn eu talu (megis costau cyfreithiol, prisio a chostau sefydlu)
• os ydynt yn chwilio'r farchnad gyfan
• pa fath o gynhyrchion rhyddhau ecwiti y gallant eu cynnig.

Unwaith y byddwch wedi siarad â chynghorydd, byddant yn gwneud argymhelliad ar gyfer eich sefyllfa ac yn darparu:  

• 'llythyr addasrwydd' neu 'lythyr cadarnhau cynnyrch', a
• darlun ffeithiau allweddol (KFI).

Gyda'i gilydd, mae'r rhain yn rhoi adroddiad personol i chi. Mae'r KFI yn amlinellu telerau eich cynllun a argymhellir, gan gynnwys:

• enw'r darparwr a disgrifiad o'r cynllun
• cost gyffredinol y cynllun ac unrhyw ffioedd i'w talu
• y gwasanaeth rydych chi'n ei gael, ynghyd ag unrhyw nodweddion eraill
• y fargen gyfradd llog (ar gyfer morgeisi gydol oes)
• manylion taliadau rheolaidd a faint y byddent pe bai cyfraddau llog yn cynyddu (ar gyfer morgeisi gydol oes).

Gwnewch yn siŵr eich bod yn ei ddarllen yn llawn a gofynnwch iddynt egluro unrhyw beth sy'n aneglur. 

Gallwch ddefnyddio'r wybodaeth hon i siopa o gwmpas a chymharu cynlluniau tebyg gan ddarparwyr eraill.

Unwaith y byddwch yn hapus ac yn cytuno i'ch cynllun gyda'ch ymgynghorydd, bydd angen i'ch cais gael ei gymeradwyo.

Pan fydd hyn yn cael ei gadarnhau, byddwch yn derbyn dogfen gynnig.

Bydd yn cynnwys manylion fel:

• y ffioedd
• eich enw a'ch cyfeiriad
• y swm y byddwch yn ei dderbyn
• unrhyw amodau arbennig fel clirio unrhyw forgeisi sy'n weddill.

Darllenwch ef yn ofalus. Os nad ydych chi'n hapus neu'n ansicr, does dim rhaid i chi fwrw ymlaen. 

Yn olaf, bydd angen i chi logi'ch cyfreithiwr eich hun i wirio'r manylion unwaith y byddwch wedi cytuno ar gynllun rhyddhau ecwiti. 

Os ydych yn cael trafferth cadw lan gyda phopeth ac yn chwilio am gymorth ariannol, mae asiantaethau ac elusennau sy'n darparu gwybodaeth a chyngor am ddim.

Os ydych am ddefnyddio rhyddhau ecwiti i glirio dyledion neu help gyda'ch ad-daliadau misol, cofiwch y bydd angen ad-dalu'r benthyciad ecwiti hefyd.

Os ydych chi'n poeni am arian, darllenwch ein canllaw ar help os ydych yn cael trafferth gyda dyledion.

Mae yna bethau eraill y gallwch eu gwneud i ddatrys eich anawsterau, gan gynnwys cael cyngor ar ddyledion am ddim.

• Llinell Ddyled GenedlaetholYn agor mewn ffenestr newydd neu ffoniwch 0808 808 4000
• Elusen Dyled StepChangeYn agor mewn ffenestr newydd
• PayPlanYn agor mewn ffenestr newydd
• Rhwydwaith Cynghorwyr Arian

Dod o hyd i ymgynghorydd dyledion am ddim yn agos atoch chi, ar-lein neu ar y ffôn.

Os ydych am ddefnyddio rhyddhau ecwiti i gefnogi anghenion gofal chi neu'ch partner, siaradwch â'ch cyngor am gael asesiad anghenion gofal. Mae hyn yn gwirio os ydych yn gymwys i gael cymorth gan awdurdodau lleol. 

Defnyddiwch ein Cyfrifiannell Budd-daliadau i ddarganfod yn gyflym beth allai fod gennych hawl iddo.

Yn dibynnu ar eich oedran a'ch amgylchiadau, efallai y bydd gennych hawl hefyd i gael grantiau ynni, cymorth ariannol neu gymorth gan y llywodraeth. 

• Ymddiriedolaeth Arbed YnniYn agor mewn ffenestr newydd neu ffoniwch 0800 444 202  (ar gyfer Cymru, Lloegr a Gogledd Iwerddon), 0808 808 2282 (ar gyfer yr Alban)
• Nyth (Cymru)Yn agor mewn ffenestr newydd

• Foundations (Lloegr)Yn agor mewn ffenestr newydd
• Care and repair Cymru (Cymru)Yn agor mewn ffenestr newydd
• Care and repair (Yr Alban)Yn agor mewn ffenestr newydd
• NI Direct (Gogledd Iwerddon)Yn agor mewn ffenestr newydd