Wedi’u cynllunio i’ch helpu i fenthyg arian yn ddiweddarach mewn bywyd, gall morgeisi ymddeol llog yn unig fod yn ffordd amgen o ail-forgeisio yn eich ymddeoliad neu ryddhau arian parod o’ch cartref. Dyma beth sydd angen i chi ei wybod.
Beth sydd yn y canllaw hwn
- Beth yw morgais ymddeol llog yn unig (RIO)?
- Pwy all gael morgais RIO?
- Sut mae morgais ymddeol llog yn unig yn gweithio?
- Beth yw’r gwahaniaeth rhwng morgeisi RIO a gydol oes?
- A allaf ailforgeisio?
- Sut i gael morgais ymddeoliad llog yn unig
- Dod o hyd i frocer morgeisi neu arbenigwr rhyddhau ecwiti
- Beth i’w wneud os na allwch fforddio’r llog ar eich morgais RIO
Beth yw morgais ymddeol llog yn unig (RIO)?
Mae morgais ymddeol llog yn unig – a elwir hefyd yn ‘forgais RIO’ – yn fath arbennig o fenthyciad cartref os ydych yn fenthyciwr hŷn (dros 50 oed) nad yw ei anghenion yn cael eu diwallu gan forgais safonol.
Gall fynd yn anoddach cael morgais newydd wrth i chi ddod yn nes at oedran ymddeol, felly gall morgais RIO helpu drwy:
- gadael i chi forgeisio'ch cartref yn ddiweddarach mewn bywyd, neu
- darparu dewis arall yn lle rhyddhau ecwiti.
Mae’n debyg i forgais gydol oes lle mae’r benthyciad fel arfer ond yn cael ei dalu pan fyddwch chi’n gwerthu’r tŷ, yn marw neu’n symud i ofal hirdymor, ond nid oes gennych y risg o adlog.
Pwy all gael morgais RIO?
g.Mae benthycwyr yn gosod eu rheolau eu hunain ar bwy all wneud cais am forgais ymddeol llog yn unig.
Efallai y bydd angen i chi:
- fod yn isafswm oedran, fel arfer dros 50 neu 55, ond nid oes gan rai benthycwyr unrhyw ofyniad oedran is
- bod yn morgeisio eiddo sy'n brif gartref i chi
- bod ag isafswm o ecwiti yn eich cartref
- profi y gallwch fforddio'r ad-daliadau llog misol, nawr ac ar ôl ymddeol.
Archwiliwch eich holl opsiynau cyn gwneud cais a dewch o hyd i ymgynghorydd ariannol sydd wedi'i gofrestru gyda'r FCA sy'n arbenigo mewn cynllunio ar gyfer ymddeoliad.
Sut mae morgais ymddeol llog yn unig yn gweithio?
Fel morgais llog yn unig safonol, mae dwy ran i forgais RIO: y llog a’r cyfalaf (swm y benthyciad).
Mae eich ad-daliadau misol yn cynnwys y llog ar y swm a fenthycwyd gennych, ond fel arfer dim ond pan fyddwch yn gwerthu eich cartref y caiff y benthyciad gwreiddiol ei ad-dalu.
Mae rhai morgeisi RIO yn nodi amser penodol i ad-dalu'r arian. Os ydych chi’n dal i fyw yn y cartref pan fyddwch chi’n cyrraedd diwedd tymor y morgais, bydd angen i chi ad-dalu’r benthyciad bryd hynny.
Gwiriwch y manylion bob amser cyn cytuno i forgais RIO:
- Nid yw'r rhan fwyaf o fenthycwyr yn gosod terfyn amser i ad-dalu'ch benthyciad cyn i chi ymddeol, ond bydd rhai yn gwneud hynny.
- Mae rhai benthycwyr yn gadael i chi dalu mwy tuag at glirio cyfalaf y benthyciad. Mae hyn yn ddewisol ond gallai olygu bod gennych lai i'w ad-dalu ar ôl i'r eiddo gael ei werthu.
Manteision ac anfanteision morgais RIO
Manteision
-
- Rydych chi'n fwy tebygol o fod â rhywbeth i'w drosglwyddo fel etifeddiaeth o gymharu â morgais gydol oes.
-
- Mae’n eich helpu i ryddhau arian parod i dalu am ymddeoliad neu anghenion eraill.
-
- Gall fod yn rhatach na morgais gydol oes oherwydd fel arfer nid oes unrhyw opsiwn o ‘gronni llog’ (lle mae llog yn cronni gan gynyddu’r ddyled gyffredinol).
-
- Gall gynnig hyblygrwydd gan fod gan rai benthycwyr gynhyrchion y gellir eu hadolygu (2, 5, 10 mlynedd) fel nad ydych wedi'ch cloi i mewn i gyfradd am oes a gallwch osgoi taliadau ad-dalu cynnar yn y dyfodol.
Anfanteision
-
- Mae dal angen i chi basio gwiriadau fforddiadwyedd morgais i ddangos y gallwch fforddio'r ad-daliadau llog.
-
- Mae'r hyn y gallwch ei fenthyca yn seiliedig ar eich incwm ymddeol a LTV (benthyciad i werth) y morgais – gall benthycwyr gynnig llai na morgais safonol.
-
- Gallai ffioedd gostio hyd at £3,000.
-
- Mae eich cartref mewn perygl os na fyddwch yn cadw at yr ad-daliadau.
Cewch gyngor bob amser a thrafodwch fanteision ac anfanteision eich sefyllfa. Darllenwch ein canllaw Dewis ymgynghorydd ariannol.
Beth yw’r gwahaniaeth rhwng morgeisi RIO a gydol oes?
Gall y ddau ryddhau ecwiti o’ch cartref, ond mae gwahaniaethau rhwng y ddau forgais.
- Gall RIOs ganiatáu i chi fenthyg cyfran fwy o'ch cartref na morgais gydol oes. Mae hyn oherwydd eich bod yn gwneud taliadau i gynnal y balans, gan leihau'r risg o ecwiti negyddol. Os gallwch fforddio gwneud hynny, gall RIO ganiatáu i chi fenthyca hyd at 50-60% o werth eich cartref yn 50 oed, tra bydd morgais gydol oes yn debygol o gynnig dim ond 10-20% yn 55 oed.
- Gall fod yn anoddach gwneud cais am forgais RIO oherwydd mae angen i chi ddangos eich bod yn gallu fforddio'r taliadau.
- Gyda morgais RIO, rydych yn talu'r llog bob mis. Gyda morgais gydol oes treigl, nid oes rhaid i chi wneud taliadau misol, felly gall y llog gronni a chynyddu'r hyn sy'n ddyledus gennych.
- Mae'r isafswm oedran yn amrywio, ond fel arfer gallwch fod yn iau i wneud cais am forgais RIO.
- Rhaid i chi siarad ag ymgynghorydd rhyddhau ecwiti cymwys i gael morgais gydol oes.
A allaf ailforgeisio?
Ydy, mae’n bosibl ail-forgeisio gyda morgais ymddeol llog yn unig.
Efallai y bydd yn rhaid i chi wneud asesiad fforddiadwyedd arall os byddwch yn newid benthyciwr neu eisiau cynyddu maint eich morgais, a allai fod yn anodd i rai pobl.
Darganfyddwch fwy yn ein canllaw Ailforgeisio i gael y cytundeb gorau
Sut i gael morgais ymddeoliad llog yn unig
Gall benthycwyr morgeisi traddodiadol gynnig morgeisi ymddeol llog yn unig, gan gynnwys banciau stryd fawr a chymdeithasau adeiladu.
Os ydych chi’n dod tuag at ddiwedd eich morgais llog yn unig presennol ac eisiau aros yn eich cartref, siaradwch â’ch benthyciwr i weld a fyddant yn ymestyn cyfnod eich morgais hyd at ymddeoliad.
Dod o hyd i frocer morgeisi neu arbenigwr rhyddhau ecwiti
Siaradwch â brocer morgeisi neu ymgynghorydd rhyddhau ecwiti annibynol am eich opsiynau. Nid oes angen iddynt feddu ar gymhwyster rhyddhau ecwiti i’ch helpu i ddod o hyd i forgais ymddeol llog yn unig.
Gall ymgynghorydd annibynnol weld pa forgeisi sydd ar gael ac a ydynt yn addas ar gyfer eich sefyllfa. Fel arfer codir ffi am eu cyngor.
Gallwch ddod o hyd i ymgynghorydd morgais rheoledig ar y gwefannau hyn:
Mae hefyd yn syniad da dewis cwmni sy’n aelod o’r Association of Mortgage Intermediaries (AMI)Yn agor mewn ffenestr newydd, y corff proffesiynol ar gyfer cwmnïau cyfryngwyr morgeisi.
Darganfyddwch y bobl iawn i siarad â nhw am gartrefi a morgeisi yn ein canllaw Prynu a gwerthu eich cartref: dod o hyd i weithiwr proffesiynol.
Beth i’w wneud os na allwch fforddio’r llog ar eich morgais RIO
Os ydych chi’n cael trafferth gwneud eich ad-daliadau misol, siaradwch â’ch benthyciwr morgais am eich opsiynau cyn gynted â phosibl.
Efallai y byddwch yn gallu newid i forgais gydol oes lle gallwch optio allan o ad-daliadau misol, ond bydd hyn yn costio mwy i chi dros amser oherwydd adlog.
Os ydych chi’n poeni y byddwch yn neu wedi methu un neu fwy o daliadau morgais, defnyddiwch ein teclyn Lleolwr cyngor ar ddyledion i ddod o hyd i gyngor cyfrinachol am ddim ar ddyledion ar-lein, dros y ffôn neu’n agos at eich cartref.
Mae opsiynau eraill ar gael os ydych yn cael trafferth talu eich morgais – gweler ein canllaw Help gyda thaliadau morgais.