Os ydych wedi cael eich hunaniaeth wedi’i dwyn neu os yw'ch cerdyn wedi'i glonio mewn sgam, darganfyddwch sut i roi gwybod am y drosedd, beth all eich banc ei wneud i gael eich arian yn ôl a sut i gael cymorth os ydych wedi cael anhawster ariannol. Rydym hefyd yn esbonio ffyrdd o adnabod sgamiau a diogelu eich arian.
Beth sydd yn y canllaw hwn
Mae arian wedi cael ei ddwyn o'm cyfrif banc
Os cymerwyd arian o'ch cyfrif banc heb ganiatâd, mae rhai camau y dylech eu cymryd. Mae hyn yn berthnasol p'un a yw'ch hunaniaeth wedi'i dwyn, eich cerdyn wedi'i glonio, os oes trosglwyddiad banc anhysbys wedi’i wneud neu os ydych wedi dioddef sgam.
Help gyda sgamiau
Os ydych eisiau help gyda'ch anghenion presennol a help i weld a ydych yn gallu cael eich arian yn ôl, ffoniwch ein uned troseddau ariannol a sgamiau ar 0800 015 4402Yn agor mewn ffenestr newydd.
- Cysylltwch â'ch banc neu ddarparwr cerdyn i roi gwybod iddynt. Mae rhoi gwybod am sgam yn gam cyntaf pwysig tuag at gael eich arian yn ôl, a gallech gael yr holl arian a gollwyd yn ôl.
- Os ydych wedi cael eich targedu, hyd yn oed os na fyddwch yn dioddef, gallwch roi gwybod i Action Fraud. Ffoniwch 0300 123 2040Yn agor mewn ffenestr newydd neu defnyddiwch yr teclyn adrodd ar-leinYn agor mewn ffenestr newydd Yn yr Alban, rhowch wybod am y sgam i Heddlu yr Alban ar 101 neu Advice Direct Scotland ar 0808 800 9060Yn agor mewn ffenestr newydd.
- Gallwch hefyd roi gwybod am sgamiau ariannolYn agor mewn ffenestr newydd, fel twyll buddsoddi, ar wefan yr Awdurdod Ymddygiad Ariannol (FCA).
Darganfyddwch fwy am adnabod, osgoi a rhoi gwybod am sgamiauYn agor mewn ffenestr newydd ar wefan yr FCA.
Mae fy ngherdyn debyd wedi’i ddefnyddio trwy dwyll
Os yw rhywun wedi defnyddio'ch cerdyn mewn siop neu ar-lein, rydych wedi’ch cynnwys o dan y Rheoliadau Gwasanaethau Talu.
Mae hyn yn golygu bod yn rhaid i chi gael eich ad-dalu ar unwaith os mae arian wedi'i gymryd o'ch cyfrif heb eich caniatâd.
Dylech bob amser rhoi gwybod am golli eich cerdyn debyd, neu unrhyw daliadau anawdurdodedig, cyn gynted â phosibl. Rydych yn gyfrifol am unrhyw wariant cyn iddo gael ei roi gwybod amdano, hyd at uchafswm o £35.
Mae fy ngherdyn credyd wedi cael ei ddefnyddio yn dwyllodrus
Os bydd rhywun yn gwneud taliadau anawdurdodedig ar eich cerdyn credyd, rydych wedi’ch cynnwys o dan y Ddeddf Credyd Defnyddwyr.
Mae hyn yn golygu y dylech allu hawlio'ch arian yn ôl gan eich bod yn gyd-atebol gyda'ch darparwr cerdyn credyd.
Fel gyda chardiau debyd, efallai y byddwch yn atebol am y £35 cyntaf a wariwyd os yw'r cerdyn yn cael ei golli neu ei ddwyn. Fodd bynnag, mae hyn yn aml yn cael ei hepgor os byddwch yn rhoi gwybod amdano’n gyflym ac nad oeddech yn ddiofal, fel rhoi eich PIN i rywun.
Darganfyddwch fwy yn ein canllaw Diogelu cardiau credyd a debyd wedi’i hegluro.
Mae rhywun wedi agor cyfrif yn fy enw i
Os yw eich hunaniaeth wedi'i dwyn, efallai y bydd y troseddwr yn ceisio agor cyfrifon banc, neu wneud cais am gardiau credyd a benthyciadau yn eich enw.
Efallai y byddwch yn dechrau cael llythyrau gan fanciau nad oes gennych gyfrifon â nhw, cardiau credyd nad ydych erioed wedi gwneud cais amdanynt, neu gan gasglwyr dyledion nad ydych chi'n gwybod amdanynt. Os bydd hyn yn digwydd, cysylltwch â'ch banc ar unwaith a gwnewch yn siŵr eich bod yn cadw pob gohebiaeth.
Hefyd, cysylltwch ag asiantaethau cyfeirio credyd os yw rhywun wedi gwneud cais am fenthyciad neu gerdyn credyd yn eich enw. Y tri phrif gyswllt yw:
- TransUnionYn agor mewn ffenestr newydd
- EquifaxYn agor mewn ffenestr newydd
- ExperianYn agor mewn ffenestr newydd
Os ydych chi'n credu bod gan rywun eich gwybodaeth drwy ddwyn eich post, neu drwy ailgyfeirio post, gallwch hefyd ffonio gwasanaethau cwsmeriaid y Post Brenhinol ar 03457 740 740Yn agor mewn ffenestr newydd.
Cael fy arian sydd wedi'i ddwyn yn ôl
Ar yr amod nad ydych wedi gwneud unrhyw beth i gyfaddawdu diogelwch eich cyfrif, dylech gael eich arian yn ôl. Ond nid yw hyn yn sicr.
Gellir gohirio neu wrthod ad-daliadau os oes gan y banc sail resymol dros gredu eich bod wedi bod yn esgeulus iawn, fel dweud wrth rywun eich PIN neu eich cyfrinair. Fodd bynnag, nid oes modd i banciau wybod bod y taliad wedi'i awdurdodi oherwydd bod eich PIN neu gyfrinair wedi cael ei ddefnyddio.
Gall banciau hefyd wrthod rhoi ad-daliad os ydych yn dweud wrthynt am daliad anawdurdodedig 13 mis neu fwy ar ôl iddo adael eich cyfrif.
Darganfyddwch fwy am drafodion anawdurdodedig, a'r hyn sy'n cyfrif fel esgeulustodYn agor mewn ffenestr newydd, ar wefan yr FCA.
Os yw'ch banc yn gwrthod eich cais
Efallai y bydd eich banc yn gwrthod eich cais am ad-daliad os ydynt yn credu y gallant brofi eich bod wedi bod yn hynod esgeulus neu wedi ymddwyn yn dwyllodrus.
Does dim rhaid i hyn fod yn ddiwedd y mater serch hynny - gallwch gwyno i'r banc.
Os nad ydych yn hapus â'r ffordd yr ymdriniwyd â'ch cwyn, gallwch wedyn fynd â'ch cwyn at Wasanaeth yr Ombwdsmon AriannolYn agor mewn ffenestr newydd
Sut i adnabod sgam
Mae sawl math o sgamiau hunaniaeth, gan gynnwys negeseuon testun, llythyrau, neu hyd yn oed wyneb yn wyneb – ond yn fwy a mwy, bydd y troseddwyr hyn yn eich targedu ar-lein.
Gallant fod ar sawl ffurf, ac fel arfer maent yn ymddangos fel cyfle cyfreithlon. Mae sgamwyr yn glyfar ac yn gwybod yr holl driciau i'ch cael i drosglwyddo’ch gwybodaeth.
Gwybod sut i adnabod sgamiau yw'r ffordd orau o amddiffyn eich hun. Dyma rai pethau i fod yn wyliadwrus ohonynt:
- Mae eich banc yn ffonio yn gofyn i chi symud arian. Efallai mai'r sgam banc mwyaf cyffredin yw eich cael i drosglwyddo arian allan o'ch cyfrif, yn aml i 'gyfrif diogel'. Ni fydd banciau byth yn gofyn i chi wneud hyn. Os ydych yn amheus o rywun yn dweud eu bod o'ch banc, rhowch y ffôn i lawr a'u ffonio'n ôl ar y rhif sy’n ymddangos ar eich cerdyn.
- Galw diwahoddiad. Os bydd rhywun yn cysylltu â chi yn honni eu bod gan gwmni hysbys ac yn cynnig cynnyrch neu gytundeb i chi, ceisiwch osgoi cofrestru ar yr adeg hynny. Yn hytrach, cysylltwch â'r cwmni i ofyn a yw'n gyfreithlon (peidiwch â defnyddio unrhyw fanylion cyswllt y maent yn eu rhoi i chi).
- Gofynnir i chi dalu cyn derbyn eitem neu wasanaeth. Er enghraifft, ffi ymlaen llaw cyn i fenthyciad gael ei dalu i'ch cyfrif.
- Mae'n anodd cysylltu â'r cwmni. Os nad yw cwmni'n caniatáu ichi eu ffonio'n ôl, neu rifau ffôn symudol neu gyfeiriad blwch post yn unig yw eu manylion cyswllt.
- Camgymeriadau a typos mewn negeseuon e-bost a negeseuon testun. Mae'r rhan fwyaf o negeseuon e-bost a negeseuon testun gan gwmnïau mawr yn cael eu prawfddarllen a'u gwirio. Cadwch lygad hefyd am gyfeiriad e-bost sydd â chymeriadau a llythyrau ar hap, ac e-byst yn eich annog i glicio dolen yn y neges.
- Os yw'n swnio'n rhy dda i fod yn wir, fel arfer mae yn rhy dda. Er enghraifft, mae cwmni'n addo ad-daliad os ydych yn clicio ar ddolen ac yn nodi'ch manylion banc.
- Os gofynnir i chi am gyfrineiriau a rhifau PIN. Ni fydd banc neu gwmni cyfreithlon byth yn gofyn i chi am eich rhif PIN nac unrhyw gyfrineiriau bancio ar-lein.
- Os ydych chi'n cael eich gorfodi i wneud penderfyniad cyflym. Mae sgamwyr yn hoffi cynnwys ymdeimlad o ofn neu frys fel tacteg i'ch bwlio i weithredu. Peidiwch byth â chael eich rhuthro i wneud penderfyniad.
- Ennill cystadleuaeth na wnaethoch chi gymryd rhan ynddi. Osgoi cystadlaethau i ennill gwobrau ar dudalennau sy'n newydd iawn, neu nid y dudalen brand swyddogol. Byddwch yn wyliadwrus os cewch neges gan ddieithryn, brand neu hyd yn oed ffrind yn dweud wrthych eich bod wedi ennill cystadleuaeth nad ydych yn cofio cystadlu ynddi.
- Nid oes gan y wefan ddolen ddiogel. Mae'n hawdd cael eich twyllo gan wefan ffug. Wrth ddefnyddio tudalennau gwe, gwnewch yn siŵr bod gan y wefan ddolen ddiogel trwy wirio bod symbol clo clap yn y porwr ac mae'r ddolen yn dechrau gyda 'https://'.
Os ydych yn poeni a yw cwmni ariannol yn ddilys, gwiriwch bob amser ei fod yn ymddangos ar y Gofrestr Gwasanaethau AriannolYn agor mewn ffenestr newydd
