Sut i roi gwybod am sgam neu dwyll

Cyn i chi roi gwybod am sgam neu dwyll, a’ch bod yn meddwl y gallech fod wedi cael eich twyllo eich hun, mae dau beth y mae angen i chi eu gwneud:

1. Rhoi terfyn ar anfon arian ar unwaith. Os yw’r taliad wedi’i sefydlu fel Debyd Uniongyrchol, cysylltwch â’ch banc i atal hyn ar unwaith.
2. Byddwch yn wyliadwrus o sgamiau dilynol. Weithiau ar ôl i chi gael eich sgamio efallai y cewch eich targedu eto gan dwyllwr sy’n dweud y gallant gael eich arian yn ôl.

Ar gyfer y rhan fwyaf o sgamiau, byddech yn mynd i Action Fraud yn gyntaf. Os yw sgam yn eich rhoi chi neu rywun arall mewn perygl a’i fod yn argyfwng, fodd bynnag, mae angen i chi ffonio’r heddlu ar 999.

Dylech hefyd ffonio’r heddlu os:

• mae twyll yn digwydd neu wedi digwydd o fewn y 24 awr ddiwethaf
• ydych yn adnabod y sawl sydd dan amheuaeth a’u bod yn byw yn y DU
• mae’r dioddefwr yn agored i niwed oherwydd oedran, nam meddyliol neu gorfforol, neu angen gofal a chymorth
• ydych yn meddwl bod angen i’r heddlu gadw tystiolaeth neu atal colled, megis teledu cylch cyfyng, neu adennill symiau mawr o arian a drosglwyddwyd o gyfrifon banc cyn y gellir ei drosglwyddo i ffwrdd.

Mae ceisio twyllo pobl trwy ddefnyddio e-byst neu wefannau yn dod yn boblogaidd. Os ydych wedi dod o hyd i wefan sy’n ceisio gwneud hyn, neu wedi cael eich dal mewn sgam, dyma beth i'w wneud:

• Os cawsoch e-bost, gallwch gysylltu â'r darparwr gwasanaeth a anfonodd yr e-bost atoch, megis Yahoo! neu Outlook. Yn aml bydd gan rai fotwm ‘Rhoi gwybod am we-rwydo’ neu ‘Rhoi gwybod am sgam’. Yna gellir cau'r cyfeiriad e-bost.
• Os yw’n wefan neu os ydych wedi cael eich dal mewn sgam, rhowch wybod i Action Fraud sydd â theclyn rhoi gwybod ar-lein (Agor mewn ffenestr newydd) sy’n gyflym ac yn hawdd i’w ddefnyddio.
•  Gallwch hefyd rhoi gwybod am y twyll i gwmnïau sy'n hysbysebu gwasanaethau twyllodrus, megis pan fydd hysbysebion yn ymddangos ar Google neu Bing.
• Weithiau mae twyllwyr yn dynwared sefydliadau, fel esgus bod e-byst neu alwadau ffôn gan Gyllid a Thollau EM. Gallwch gysylltu â’r cwmnïau sy’n cael eu dynwared hefyd.

Dylai bron pob gwasanaeth ariannol - gwasanaethau sy'n delio â chyfranddaliadau, credyd, yswiriant, morgeisi - gael eu hawdurdodi neu eu rheoleiddio gan yr Awdurdod Ymddygiad Ariannol (FCA).

Os cewch eich targedu gan sefydliad sy’n ceisio rhoi’r mathau hyn o wasanaethau i chi, gallwch roi gwybod amdanynt i'r FCA i ymchilio iddynt (Agor mewn ffenestr newydd)

Sgamiau pensiwn yw rhai o’r mathau mwyaf peryglus o dwyll oherwydd eu bod yn targedu symiau mawr o arian, arian sy’n gynilion oes pobl.

• Os ydych eisoes wedi cytuno neu lofnodi rhywbeth nad ydych yn siŵr amdano nawr, cysylltwch â'ch darparwr pensiwn ar unwaith. Efallai y gallant atal trosglwyddiad cyn iddo ddigwydd.
• Gallwch hefyd rhoi gwybod am sgamiau buddsoddi yr ydych wedi bod yn darged iddynt i’r FCA gan ddefnyddio eu ffurflen rhoi gwybod (Opens in a new window)
• Os ydych wedi colli arian oherwydd amheuaeth o dwyll buddsoddi, dylech roi gwybod i Action Fraud ar 0300 123 2040 neu ddefnyddio’r teclyn rhoi gwybod ar-lein Action Fraud
• Os oes gennych unrhyw amheuon ynghylch beth i’w wneud, gofynnwch i’r arbenigwyr pensiynau yn HelpwrArian. Ffoniwch ni ar 0800 011 3797 i gael cyngor a gwybodaeth am ddim am bensiynau.

Yn debyg iawn i sgamiau pensiwn, gall y rhain fod yn frawychus iawn i bobl gan fod y symiau o arian dan sylw yn aml yn fawr iawn.

• Rhowch wybod am sgam rydych yn meddwl eich bod wedi bod yn darged iddo ar ffurflen rhoi gwybod yr FCA (Opens in a new window)
• Os ydych wedi colli arian oherwydd twyll buddsoddi, dylech roi gwybod i Action Fraud ar 0300 123 2040 neu ar-lein gan ddefnyddio’r teclyn rhoi gwybod Action Fraud
• Ffoniwch ni ar 0800 015 4402 i siarad ag ymgynghorydd HelpwrArian am arweiniad.

Efallai eich bod hefyd wedi derbyn papurau twyllodrus yn y post. Mae yna ychydig o gamau y gallwch eu cymryd. Gallwch chi:

• anfon y llythyrau ymlaen at y Post Brenhinol gyda llythyr eglurhaol yn egluro beth sydd wedi digwydd i: Post Sgam Rhadbost, PO Box 797, Exeter EX1 9UN
• anfon e-bost neu ffonio 0345 611 3413 yn egluro’r twyll
• cysylltu â’r Gwasanaeth Dewis Post (MPS) a fydd yn tynnu eich enw a’ch cyfeiriad oddi ar restrau postio. Gallwch eu ffonio ar 0845 703 4599 neu ddefnyddio Gwefan MPS

Os ydych yn amau ​​​​eich bod yn cael eich targedu gan sgam gwasanaeth ffôn cyfradd premiwm:

• gallwch wneud cwyn a’i hadrodd i’r Awdurdod Gwasanaethau Talu dros y Ffôn (PSA), rheolydd biliau ffôn y DU, trwy eu ffonio ar 0300 303 0020, neu drwy ymweld â Gwefan PSA

Weithiau gall fod yn anodd gweithio allan a ydych wedi dioddef sgam ai peidio. Ond, os bydd rhywbeth yn mynd o’i le gyda phryniant ar-lein, dyma'r camau i'w cymryd:

• Os anfonwyd eitem ddiffygiol atoch, neu’r cynnyrch anghywir, cysylltwch â’r gwerthwr ar-lein y cawsoch hi ganddo.
• Os na fyddwch yn clywed yn ôl, neu os nad ydych yn hapus â’u hymateb, dylech gysylltu â darparwr eich cerdyn, er enghraifft VISA neu Mastercard.

• Os nad ydych yn cofio prynu ac yn meddwl y gallai fod yn rhywun sy’n defnyddio’ch cerdyn ar gyfer twyll, rhowch wybod i’ch banc ar unwaith. Yna gallant rwystro’r cerdyn fel na all rhagor o daliadau gael eu gwneud. Fel arfer y byddwch yn cael ad-daliad o’ch arian gan eich cwmni cardiau os defnyddir manylion eich cerdyn ar-lein heb eich caniatâd ar gyfer twyll. 
• Os ydych yn meddwl eich bod wedi cael eich targedu gan sgam, gallwch hefyd roi gwybod i Action Fraud ar 0300 123 2040 neu ddefnyddio teclyn rhoi gwybod ar-lein Action Fraud