Ydw i’n gymwys am gyllid gofal iechyd parhaus y GIG?

Pan mai ‘angen iechyd’ yw eich prif angen, mae’r GIG yn gyfrifol am ddarparu ac ariannu eich holl anghenion, hyd y oed os nad ydych mewn ysbyty. Er enghraifft gallai hynny fod mewn:

• hosbis
• cartref gofal
• eich cartref eich hun.

Nid oes llawer o bobl yn gwybod am ofal parhaus y GIG - a elwir weithiau’n ofal parhaus y GIG. Felly mae’n bwysig darganfod a ydych chi’n gymwys a chael asesiad.

Mae hyn yn disgrifio faint - er enghraifft, pa mor aml - a pha mor ddifrifol yw’ch anghenion. Mae hefyd yn disgrifio’r gefnogaeth rydych ei hangen i’ch helpu chi, gan gynnwys yr angen am ofal parhaus.

Mae hyn yn ymwneud â sut mae’ch anghenion yn effeithio ar ei gilydd. Mae hefyd yn disgrifio lefel y sgil sydd ei hangen i wirio’ch symptomau, trin y cyflwr a / neu reoli’ch gofal.

Mae hyn yn ymwneud â faint a pha mor aml y gall eich anghenion newid a beth yw’r heriau i’r bobl sy’n rhoi gofal a chefnogaeth i chi. Dylai hefyd esbonio’r risg i’ch iechyd os na roddir y gofal cywir ar yr adeg iawn. Mae rhywun ag angen iechyd anrhagweladwy yn debygol o fod â chyflwr iechyd ansefydlog a newidiol.

Nid yw’r rhan fwyaf o bobl ag anghenion gofal tymor hir yn gymwys i gael gofal iechyd parhaus y GIG. Mae hyn oherwydd bod yr asesiad yn eithaf llym.

Mae’n bendant yn werth cael eich asesu er y gallai cael eich pecyn gofal llawn wedi’i ariannu gan y GIG fod yn werth miloedd o bunnoedd bob blwyddyn.

Am fwy o fanylion a yw’ch problemau iechyd yn golygu y gallech fod yn gymwys, edrychwch ar y fideo ar wefan y GIG

Mae gofal iechyd arferol y GIG - er enghraifft, gan eich meddyg teulu, ymwelydd iechyd neu yn yr ysbyty - am ddim.

Ond mae gofal iechyd parhaus y GIG yn talu costau ychwanegol, fel help gyda ymolchi neu wisgo, neu dalu am therapi arbenigol.

Gallai hefyd dalu am lety os yw’ch gofal yn cael ei ddarparu mewn cartref gofal, neu gymorth i ofalwyr os ydych yn cael gofal gartref.

Os nad ydych yn gymwys i gael gofal parhaus y GIG a’ch bod angen gofal mewn cartref nyrsio, gallech gael Gofal Nyrsio a Ariennir gan y GIG. Mae hwn yn gyfraniad heb brawf modd tuag at eich costau nyrsio.

Mae’r cyllid yn amrywio yn ôl rhanbarth, felly bydd angen i chi holi’ch Grŵp Comisiynu Clinigol lleol, eich Bwrdd Iechyd neu eich Ymddiriedolaeth Iechyd a Gofal Cymdeithasol i weld beth sy’n cael ei gynnwys.

• Yn Lloegr, darganfyddwch eich Grŵp Comisiynu Clinigol lleol ar wefan NHS
• Yn yr Alban, darganfyddwch eich Bwrdd Iechyd lleol ar wefan NHS Scotlan
• Yng Nghymru, darganfyddwch eich Bwrdd Iechyd lleol ar wefan GIG Cymru
• Yng Ngogledd Iwerddon, darganfyddwch eich Ymddiriedolaeth Iechyd a Gofal Cymdeithasol leol wefan nidirect

I wneud cais, gofynnwch i’ch meddyg teulu neu weithiwr cymdeithasol drefnu asesiad gofal iechyd parhaus y GIG.

Yn gyntaf, byddwch yn cael eich sgrinio i weld a ydych yn gymwys i gael cyllid.

Bydd hyn yn cael ei wneud fel arfer mewn ysbyty neu gartref gan nyrs, meddyg, gweithiwr cymdeithasol neu weithiwr proffesiynol gofal iechyd arall.

Byddant yn asesu’ch anghenion iechyd a gofal cyffredinol â rhestr wirio syml a fydd yn cynnwys:

• symudedd
• anadlu
• ymataliad
• cyfathrebu
• maeth - bwyd a diod
• croen - gan gynnwys clwyfau a briwiau
• anghenion seicolegol ac emosiynol
• cyflyrau ymwybod newidiol
• rheoli symptomau drwy feddyginiaeth a therapïau cyffuriau
• gwybyddiaeth - deallusrwydd dyddiol o’r hyn sy’n digwydd o’ch cwmpas
• anghenion gofal arwyddocaol eraill.

Os yw’ch iechyd chi, neu iechyd rhywun y gofalwch amdanynt yn gwaethygu’n gyflym - holwch am asesiad carlam i osgoi’r sgrinio cychwynnol.

Os ydych chi’n gymwys, y cam nesaf yw trefnu pecyn gofal a chymorth sy’n diwallu’ch anghenion asesedig. Bydd eich awdurdod GIG lleol (Grŵp Comisiynu Clinigol neu Fwrdd Iechyd Lleol) yn trefnu hyn.

Efallai y byddant yn gweithio gyda’ch cyngor lleol i’w drefnu.

Yn dibynnu ar eich sefyllfa, gallai gwahanol opsiynau fod yn addas. Gallai hyn gynnwys cefnogaeth yn eich cartref eich hun a’r opsiwn o gyllideb iechyd bersonol.

Yn Lloegr, gall y GIG drefnu gofal i chi, neu gallwch ddewis derbyn cyllid ar gyfer eich gofal fel taliadau uniongyrchol. Gelwir hyn yn gyllideb iechyd bersonol.

Mae cyllideb iechyd personol yn rhoi mwy o ddewis a rheolaeth i chi ar sut i gynllunio a thalu am eich anghenion gofal iechyd a lles.

Darganfyddwch fwy am gyllidebau iechyd personol ar wefan y GIG

Nid yw cyllidebau iechyd personol ar gael ar hyn o bryd yng Nghymru na Gogledd Iwerddon.

Yn yr Alban, mae yna drefniadau gwahanol o’r enw Gofal Clinigol Cymhleth mewn Ysbyty.

Mae yna hefyd wybodaeth ddefnyddiol ar wefan Llywodraeth yr Alban

Hyd yn oed os na fyddwch yn gymwys am ofal iechyd parhaus y GIG, efallai y byddwch yn gymwys serch hynny i gael gwasanaethau eraill y GIG i’ch cefnogi. Gallai hyn gynnwys:

• gofal lliniarol
• seibiant i ofalwr neu gofal iechyd seibiant
• adsefydlu ac adferiad
• cymorth arbenigol gwasanaethau iechyd cymunedol ar gyfer anghenion gofal iechyd.

Neu, gall fod yna gyllid awdurdod lleol i fodloni rhai o’ch anghenion gofal.

Os ydych wedi cael eich asesu fel rhywun sydd angen gofal gan nyrs gofrestredig ac rydych yn breswylydd mewn cartref nyrsio, efallai y byddwch yn gymwys ar gyfer Gofal Nyrsio a ariennir gan y GIG.

Mae hyn yn £183.92 yr wythnos yn Lloegr ar gyfer 2020/21. Y gyfradd yng Nghymru yw £179.97 yr wythnos.  Y gyfradd ar gyfer Gogledd Iwerddon yw £100 yr wythnos. 

Yn gyfreithiol, mae’n rhaid i’r GIG a’ch cyngor lleol ar y cyd darparu gwasanaethau ar ôl gofal os ydych wedi cael eich cadw dan unrhyw elfen o’r Ddeddf Iechyd Meddwl er dibenion asesiad neu driniaeth.

Dylai pob gwasanaeth a ddarperir dan yr adran hon fod am ddim.

Disodlwyd gofal iechyd parhaus y GIG yn yr Alban yn 2015 gan gynllun o’r enw Gofal Clinigol Cymhleth mewn Ysbyty.

Os byddwch angen gofal clinigol hirdymor, asesir eich anghenion yn seiliedig ar un cwestiwn - a ellir bodloni’ch anghenion gofal yn ddigonol mewn lleoliad arall yn hytrach na mewn ysbyty.

Os mai’r ateb yw na, bydd y GIG yn ariannu eich gofal yn llwyr ond dim ond mewn ysbyty.

Os mai’r ateb yw gall, ni fydd y GIG yn ariannu'r agweddau ar eich gofal nad ydynt yn ofal iechyd. Ond efallai y byddwch yn gymwys i gael help gan eich cyngor lleol yn lle hyn.

Os yw’n bosibl darparu gofal y tu allan i ysbyty, fe gewch hynny yn y lleoliad mwyaf addas ar eich cyfer chi. Efallai mai’ch cartref fydd y lleoliad hwnnw, neu gartref gofal neu lety â chymorth.

Os ydych eisoes yn cael gofal iechyd parhaus y GIG dan yr hen drefn ers cyn Mehefin 2015, byddwch yn parhau â hynny tra byddwch yn gymwys.

Darganfyddwch fwy am Ofal Clinigol Cymhleth mewn Ysbyty a sut i gael gwasanaethau gofal eraill yn yr Alban ar wefan Care Information Scotland

• Yn Lloegr, cewch gymorth ymarferol ar wefan NHS Choices
• Yn yr Alban, darganfyddwch am ofal i bobl hŷn ar wefan Care Information Scotland
• Yng Nghymru, darganfyddwch mwy am Ofal Iechyd parhaus y GIG ar wefan Iechyd yng Nghymru
• Yng Ngogledd Iwerddon, darganfyddwch eich ymddiriedolaeth Iechyd a Gofal Cymdeithasol lleol ar wefan nidirect