Sut i ddatrys anghydfod gyda’ch landlord

Wrth rentu, yr isafswm y gallwch ei ddisgwyl yw cartref diogel, cynnes sy'n cael ei gynnal a'i gadw'n dda. Mae hyn yn golygu y dylai unrhyw broblemau a godwch gael eu datrys o fewn cyfnod rhesymol o amser.

Os yw eich cartref yn anniogel neu ddim yn ffit i fyw ynddo, efallai y bydd gennych hawl i ostyngiad rhent neu le arall i aros.

Bydd eich cytundeb tenantiaeth yn rhestru'r atgyweiriadau y mae eich landlord yn gyfrifol amdanynt, fel arfer yn cynnwys atgyweiriadau i'r adeilad, gwresogi, plymio a chyfarpar a ddarperir.

Eich cyfrifoldeb chi yw cadw’r eiddo a’r gofod tu allan mewn cyflwr da – felly mae’n rhaid i chi atgyweirio unrhyw beth rydych chi wedi’i dorri neu ei ddifrodi.

Bydd angen i chi ddweud wrth eich landlord neu asiant gosod tai am unrhyw broblemau, neu eich cyngor neu gymdeithas tai os ydych yn byw mewn tai cymdeithasol.

Mae’n well rhoi popeth yn ysgrifenedig fel bod gennych dystiolaeth os bydd ei angen arnoch yn ddiweddarach.

1. Rhowch wybod am y broblem cyn gynted ag y bydd yn digwydd:
   1. esbonio beth sydd angen ei atgyweirio
   2. cynnwys ffotograffau os gallwch
   3. gofyn am lety arall os oes ei angen arnoch
   4. gofynnwch faint o amser y bydd yn ei gymryd i'w drwsio.
2. Arhoswch iddynt ateb – nid oes dyddiad cau penodol, mae’n rhaid iddo fod o fewn ‘cyfnod rhesymol o amser’. Dylent weithredu cyn gynted â phosibl ar gyfer atgyweiriadau brys.

Os na fyddant yn ymateb, yn araf i weithredu neu os nad ydych yn cytuno â’u gweithredoedd, gallwch fynd â’ch cwyn ymhellach.

Mae hyn fel arfer yn golygu cysylltu â’ch cyngor lleol, awdurdod lleol neu fynd â’ch landlord i’r llys neu dribiwnlys.

Mae’r union broses yn dibynnu ar ble yn y DU rydych chi’n rhentu. Ond ble bynnag yr ydych yn byw, ni allwch gael eich troi allan am wneud cwyn – peidiwch â rhoi'r gorau i dalu rhent gan y bydd hyn yn torri eich cytundeb.

Pan fyddwch yn gadael cartref ar rent, dylai eich landlord neu asiant gosod eiddo archwilio'r eiddo i wirio ei gyflwr. Mae hefyd yn syniad da tynnu eich lluniau eich hun ychydig cyn i chi adael.

Os oes problem y tu hwnt i draul resymol, efallai y gofynnir i chi ei thrwsio neu dalu amdani.

Gallai hyn gynnwys:

• difrod i'r eiddo, fel staen neu ffenestr wedi torri
• eitemau coll neu wedi torri a oedd yn rhan o'r eiddo (ac a restrir ar y rhestr eiddo)
• gadael y cartref yn fudr.

Y ffordd gyffredin o wneud hyn yw dal rhywfaint (neu’r cyfan) o’ch blaendal a dalwyd gennych ar y dechrau yn ôl. Efallai y bydd eich landlord neu asiant gosod eiddo hefyd yn gwneud hyn os oes gennych unrhyw rent i’w dalu.

Rhaid iddynt egluro faint y maent yn ei gymryd o'ch blaendal a pham. I helpu i benderfynu a yw’n deg:

• gofynnwch am ddadansoddiad o'u costau a'u dyfynbrisiau
• cael eich dyfynbrisiau eich hun
• gwiriwch a allwch chi wneud unrhyw ran o'r gwaith eich hun.

Os nad ydych yn cytuno â’u ffigur, ysgrifennwch at eich landlord neu asiant gosod eiddo gyda’r dystiolaeth a’r swm y credwch sy’n dderbyniol.

Os na allwch ddod i gytundeb, efallai y byddwch yn gallu defnyddio gwasanaeth anghydfod am ddim cyn ceisio achos llys.

Ar gyfer y rhan fwyaf o gytundebau rhentu newydd ers Ebrill 2007, rhaid gosod eich blaendal mewn cynllun diogelu. Mae hyn yn golygu bod cwmni annibynnol yn cadw eich arian yn lle eich landlord neu asiant gosod.

Ar ddiwedd eich tenantiaeth:

1. Mae'ch landlord yn dweud wrth ddarparwr y cynllun diogelu faint i'w roi yn ôl i chi.
2. Yna gofynnir i chi a ydych yn:
   1. cytuno (os felly, ad-delir yr arian), neu
   2. anghytuno, sy'n dechrau anghydfod.
3. Bydd rhywun annibynnol wedyn yn:
   1. adolygu eich achos ac unrhyw dystiolaeth, a
   2. penderfynu ar y swm a gewch yn ôl.

Dylai eich landlord fod wedi dweud wrthych ba ddarparwr cynllun diogelu sydd â'ch arian. Os nad ydych yn siŵr, gallwch ddod o hyd i fanylion y cynlluniau sydd ar waith isod.

Os ydych dal i anghytuno , fel arfer bydd angen i chi fynd i’r llys. 

Eich dewis olaf yw ystyried mynd i’r llys, os:

• ydych wedi defnyddio gwasanaeth anghydfod eich cynllun diogelu ond dal yn anhapus, neu
• nid yw eich blaendal yn cael ei ddiogelu gan gynllun – fel lletywr neu gytundeb tenantiaeth hŷn.

Efallai y bydd y llys yn gofyn i chi ddefnyddio gwasanaeth cyfryngu yn gyntaf, a allai fod yn rhad ac am ddim i'w ddefnyddio. Gallwch gael gwybodaeth am y broses isod.

Os ydych chi wedi cael eich trin yn annheg gan rywun, gallai fod yn gwahaniaethu. Dyma le rydych chi'n cael eich trin yn wahanol oherwydd:

• pwy ydych chi – fel eich rhyw, crefydd neu hil, a/neu
• eich sefyllfa – fel bod yn feichiog neu fod ag anabledd.

Er enghraifft, ni all landlord wrthod derbyn ci tywys os oes ei angen i unigolyn fyw’n ddiogel gartref. Hefyd, os gallwch fforddio’r rhent, ni all landlordiaid wahaniaethu yn eich erbyn am dderbyn budd-daliadau.

Yn dibynnu ar yr hyn sydd wedi digwydd, gallwch gwyno a mynd â’r person neu’r sefydliad i’r llys.

Am faterion eraill, gweler y canllawiau isod am ragor o help a gwybodaeth:

• Cynnydd annheg mewn rhent
• Problemau talu eich rhent
• Os ydych wedi derbyn hysbysiad troi allan

Gallwch esbonio'ch sefyllfa i gynghorydd gan ddefnyddio'r llinellau cymorth am ddim isod. Byddant yn gwrando ac yn rhoi cymaint o help ag y gallant.

Gallwch hefyd ddod o hyd i fanylion cynghorwyr lleol ar AdvicelocalYn agor mewn ffenestr newyddOpens in a new window