Dewisiadau gofal plant

Mae meithrinfeydd yn cynnig gofal ac addysg i blant rhwng chwe wythnos a phum mlwydd oed.

Gallant gael eu rhedeg yn breifat neu gan sefydliadau cymunedol, awdurdodau lleol neu gyflogwyr.

Rhywun sy’n gofalu am blentyn yng nghartref y plentyn. Fel arfer mae’n rôl lle bydd yr unigolyn yn byw yn y cartref neu’n dod i mewn yn ddyddiol, ond mae nanis rhan-amser ar gael hefyd.

Mae nanis yn gallu cofrestru’n wirfoddol gydag Ofsted.

Rhywun sy’n byw gyda chi ac yn dysgu’r iaith a diwylliant lleol gan roi gofal plant am tua 30 awr a helpu o gwmpas y tŷ.

Gofal ac addysg gymunedol a gwirfoddol ar gyfer plant rhwng tair a phump oed.

Fel arfer maent yn cynnig sesiynau teirawr yn y bore neu’r prynhawn yn ystod y tymor ysgol.

Er mwyn helpu rhieni a gofalwyr sy'n gweithio (neu eisiau gweithio), bydd y llywodraeth yn ariannu ysgolion ac awdurdodau lleol i gynyddu'r gofal y gallant ei ddarparu, fel y gall pob rhiant a gofalwr i blant oed ysgol ollwng eu plant yn yr ysgol o 8am a'u casglu o gwmpas 6pm. Fodd bynnag, nid yw'r gofal hwn yn debygol o ddechrau cael ei gyflwyno tan 2024.

Cyflwyniad i addysg gynradd ar gyfer plant tair i bump oed. Yn aml maent wedi eu cysylltu â chylch cyn-ysgol neu ysgol gynradd. Ar agor yn ystod oriau ysgol yn ystod y tymor.

Mae opsiwn o gael aelod o’ch teulu neu ffrind i ofalu am eich plentyn. Gall hyn fod am ddim, am daliad neu trwy drefniant lle byddwch yn gofalu am blant eich gilydd – gelwir hyn yn ‘ofal plant dwyochrog’.

Gall hyn ymddangos yn ddewis cyfleus a fforddiadwy - ond gall y rheolau am y math hwn o drefniant fod yn gymhleth.

Mae’r cynllun hwn ar gyfer aelodau o’r teulu – neiniau a theidiau fel arfer – sy’n rhoi’r gorau i weithio er mwyn helpu i ofalu am blentyn.

Gallant elwa ohono os nad ydynt wedi cronni digon o gyfraniadau Yswiriant Gwladol (NI) i fod yn gymwys am bensiwn y wladwriaeth yn llawn.

Gall y gofalwr fod yn gymwys:

• os ydynt dros 16 oed ond heb gyrraedd oed pensiwn y wladwriaeth
• os ydynt yn perthyn i’r plentyn. Neiniau a theidiau yw’r gofalwyr mwyaf cyffredin, ond gall unrhyw aelod o’r teulu hawlio.

I fod yn gymwys, mae rhaid i’r plentyn fod dan 12 oed a:

• bod y rhiant (neu’r prif ofalwr) yn gymwys am Fudd-dal Plant
• bod gan y rhiant flwyddyn gymwys o gyfraniadau NI y mae’n fodlon ei throsglwyddo i’r gofalwr
• bod y rhiant (neu’r prif ofalwr) yn cytuno i’r cais. Efallai na fyddwch yn cytuno er enghraifft, os nad ydych yn dychwelyd i’r gwaith a bod angen y cyfraniadau NI arnoch.

Ni ellir cyflwyno cais am flwyddyn dreth neilltuol tan y mis Hydref canlynol. Mae hyn oherwydd bod hyn yn caniatáu i gofnodion NI gael eu diweddaru ar gyfer y flwyddyn dreth flaenorol.

Cofiwch, nid yw byth yn rhy gynnar i ddechrau cynllunio am gost gofal plant.

Nid oes angen i chi fod ar incwm isel i gael help gyda chostau gofal plant. Mae llawer o leoedd i gael help.

Mae’r galw am lefydd gofal plant yn uchel, felly nid yw hi byth yn rhy gynnar i ddechrau ymchwilio i’ch dewisiadau.

Mae costau gofal plant yn amrywio cryn dipyn gan ddibynnu ar ble rydych yn byw, felly mae’n syniad da cael gwybod beth gallwch ddisgwyl ei dalu yn eich ardal.

Ar gyfer cyfartaledd yn y DU ac yn Llundain, gwelwch ein canllaw Costau gofal plant cyfartalog.

Gallwch gyfrifo a yw’r gofal plant rydych ei eisiau yn fforddiadwy trwy gymharu’r costau gyda’ch incwm dros ben ar ôl taliadau hanfodol.