Lwfansau cyfandaliad di-dreth ar gyfer pensiynau

Ar unrhyw adeg o 55 oed (57 o Ebrill 2028), fel arfer gallwch gymryd hyd at 25% o'ch pensiwn fel cyfandaliad di-dreth.

Os oes gennych bensiwn cyfraniadau wedi'u diffinio (DC), gall eich pensiwn cyfan gael ei etifeddu'n ddi-dreth os byddwch yn marw cyn 75 oed, yn y rhan fwyaf o achosion.

Efallai y bydd dal angen i chi dalu rhywfaint o dreth, fodd bynnag, os yw'r cyfandaliadau dros y lwfansau hyn:

• Lwfans Cyfandaliad (LSA): Pan fyddwch yn cymryd rhan neu'r cyfan o'ch pensiwn fel cyfandaliad, fel arfer mae 25% yn ddi-dreth oni bai ei fod yn fwy na'r LSA cyfredol, £268,275. Codir treth arnoch ar eich cyfradd ymylol ar unrhyw swm dros yr LSA.
• Swm crynswth a lwfans budd-dal marwolaeth (LSDBA): Y terfyn ar yr holl gyfandaliadau di-dreth o'ch pensiynau yw £1,073,100. Mae hyn yn cynnwys cyfandaliadau a gymerwyd:
  
  • pan fyddwch chi'n fyw (sydd hefyd yn cyfrif tuag at yr LSA)
  • os byddwch yn derbyn cyfandaliad salwch difrifol cyn 75 oed - fel arfer os yw eich disgwyliad oes yn llai na blwyddyn
    
  • Os byddwch yn marw cyn 75 oed a bod eich buddiolwyr (y rhai sy'n etifeddu eich pensiwn) yn derbyn yr arian o fewn dwy flynedd – gelwir hyn yn fudd-dal marwolaeth.

Pan fyddwch yn cymryd eich pensiwn fel incwm rheolaidd, yn hytrach na fel cyfandaliad, byddwch yn talu Treth Incwm ar unrhyw beth sy'n uwch na'ch Lwfans Personol. Gweler Canllaw i dreth wrth ymddeol am fwy o wybodaeth.  

Pryd bynnag y byddwch yn cymryd arian o bensiwn, bydd eich darparwr pensiwn yn gofyn os ydych erioed wedi cael pensiwn o'r blaen. Mae hyn er mwyn iddynt wybod faint o arian parod di-dreth rydych eisoes wedi'i gymryd.

Er enghraifft, dywedwch fod gennych dri phot bensiwn heb ei gyffwrdd gwerth £400,000, £800,000 ac £80,000. Pe baech yn cymryd £100,000 o arian parod di-dreth o'r pot cyntaf, byddai eich LSA o £268,275 yn cael ei ostwng i £168,275.

Mae hyn yn golygu mai dim ond cyn talu treth y gallwch gymryd y swm hwn gan y lleill, yn hytrach na 25% o'r arian.

Os gwnaethoch gymryd rhai pensiynau cyn 6 Ebrill 2024, efallai y byddwch yn elwa wrth gael tystysgrif swm di-dreth drosiannol.

Y lwfans cyfandaliad (LSA) yw £268,275. 

Yn gyffredinol, ni fydd yr LSA yn effeithio arnoch os yw cyfanswm gwerth eich pensiynau (ac eithrio Pensiwn y Wladwriaeth) yn llai na £1,073,100. Mae'r LSA yn 25% o'r swm hwn, sy'n golygu mai'r terfyn di-dreth fel arfer yw £268,275.

Mae swm yr arian di-dreth y gallwch ei gymryd o'ch pensiwn fel arfer yn gyfyngedig i chwarter cyfanswm eich pensiynau. Felly, os yw 25% o'ch pensiynau'n adio i fwy na'r LSA o £268,275, gallech gael llai na 25% yn ddi-dreth.

Mae cyfanswm gwerth eich pensiynau yn cynnwys y pensiynau rydych wedi’i gymryd ac nad ydych wedi'u cymryd eto.

Os yw gwerth eich pensiynau dros y lwfans (neu os gallai fod pan fyddwch yn ymddeol), byddwch yn talu treth ar unrhyw beth a gymerwch dros y terfyn. Bydd eich darparwr pensiwn yn cyfrifo hyn yn seiliedig ar reolau Treth Incwm arferol.

Mae hyn yn golygu bod yr arian trethadwy o'ch cyfandaliad pensiwn yn cael ei ychwanegu at unrhyw incwm trethadwy arall (fel cyflog neu incwm pensiwn arall). Yna defnyddir cyfanswm y ffigwr ar gyfer y flwyddyn dreth honno i gyfrifo faint o dreth y byddwch yn ei dalu.

Mae tri math o gyfandaliad sydd ddim yn cyfrif tuag at yr LSA. Mae hyn yn golygu na fydd eich lwfans yn lleihau os:

• Rydych yn cymryd eich pensiwn budd-daliadau diffiniedig cyfan ar yr un pryd ac mae eich holl bensiynau yn werth llai na £30,000 – gelwir hyn yn gyfandaliad cymudo dibwys
• Rydych yn cymryd pensiwn sy'n werth £10,000 neu lai ar yr un pryd – gelwir hyn yn gyfandaliad pot bach
• Mae eich cynllun pensiwn yn cau ac mae eich cyfandaliad llawn yn llai na £18,000 – sy'n cael ei adnabod fel cyfandaliad dirwyn i ben.

Gallai eich lwfans fod yn uwch os oes gennych chi, neu os ydych chi'n gwneud cais am, amddiffyniad lwfans oes. 

Lwfans y cyfandaliad a’r budd-dal marwolaeth (LSDBA) yw £1,073,100.

Dyma'r cyfandaliad di-dreth uchaf y gallwch chi a'ch buddiolwyr (y person neu'r bobl sy'n cael eich pensiwn ar ôl i chi farw) eu derbyn o'ch pensiwn.

Yn gyffredinol, ni fydd yr LSDBA yn effeithio arnoch chi neu'ch buddiolwyr os yw cyfanswm gwerth eich pensiynau (ac eithrio Pensiwn y Wladwriaeth) yn llai na £1,073,100. Mae hyn yn cynnwys pensiynau rydych wedi’I gymryd ac nad ydych wedi'u cymryd eto.

Os yw'ch pensiwn yn uwch na'r LSDBA, byddwch chi neu'ch buddiolwyr fel arfer yn talu treth ar unrhyw beth sy'n uwch na'r terfyn. Byddai eich darparwr pensiwn yn cyfrifo hyn yn seiliedig ar reolau Treth Incwm arferol.

Y prif eithriad yw pan fydd budd-dal marwolaeth yn cael ei dalu o bensiwn a gyrchwyd eisoes cyn 6 Ebrill 2024. Yn yr achosion hyn, os byddwch yn marw o dan 75 oed, mae'r swm cyfan yn ddi-dreth ac nid yw'n lleihau eich LSDBA, oherwydd ei fod yn dod o dan yr hen reolau lwfans oes (LTA).. 

Gallai'r holl arian sy'n weddill yn eich pensiwn gael ei dalu'n ddi-dreth os:

• rydych yn marw o dan 75 oed gyda phot cyfraniad diffiniedig, ac
• yn hytrach na chymryd cyfandaliad, mae eich buddiolwyr yn defnyddio'r arian i brynu:
  • cronfa tynnu i lawr buddiolwr i'w gadw wedi'i fuddsoddi hyd nes y bydd ei angen arnynt, neu
  • blwydd-dal buddiolwr i gymryd incwm gwarantedig.
    

Mae'n werth gwirio pa opsiynau y byddai eich darparwr yn eu cynnig i'ch buddiolwyr. Efallai y byddant am ystyried blwydd-daliadau neu dynnu i lawr i leihau'r taliadau treth.

Gallai eich lwfans fod yn uwch os oes gennych chi, neu os ydych chi'n gwneud cais am, amddiffyniad lwfans oes. 

Am fwy o wybodaeth gweler Beth sy'n digwydd i’m pensiwn pan fyddaf yn marw?

Os gwnaethoch gymryd arian o'ch pensiwn cyn 6 Ebrill 2024, roedd yn cyfrif tuag at y lwfans oes (LTA) yn  lle hynny.

Yr LTA oedd yr uchafswm y gallech ei gynilo i mewn i bensiwn heb orfod talu treth ychwanegol. Roedd hyn yn £1,073,100 pan ddaeth i ben ar 5 Ebrill 2024.  

Y gwahaniaeth allweddol rhwng yr hen lwfansau a'r newydd yw bod y lwfans oes LTA wedi'i gymhwyso, fodd bynnag, fe wnaethoch  gymryd arian o'ch pensiynau. Mae'r lwfans cyfandaliad newydd (LSA) a'r cyfandaliad a'r lwfans budd-dal marwolaeth (LSDBA) ond yn edrych ar gyfandaliadau di-dreth a gymerwch - naill ai yn ystod eich oes neu ar ôl i chi farw.

Mae hyn yn golygu y bydd unrhyw gyfandaliadau di-dreth yr ydych wedi'u cymryd o dan yr LTA neu cyn Ebrill 2006 yn cyfrif tuag at eich LSA a'ch LSDBA. I weithio allan hyn, bydd eich darparwr pensiwn fel arfer yn:

1. Cymryd faint o LTA yr oeddech wedi'i ddefnyddio ar 5 Ebrill 2024.
2. Rhagdybio eich bod wedi derbyn chwarter fel arian parod di-dreth.
   
3. Lleihau yr LSA a LSDBA sydd ar gael gan y swm hwn.
   

Bydd eich darparwyr pensiwn eisoes wedi dweud wrthych faint o'r LTA rydych wedi'i ddefnyddio, ond gallwch ofyn iddynt os nad ydych yn gwybod.

Os na chymeroch chwarter fel arian parod di-dreth, gallwch wneud cais am dystysgrif swm di-dreth drosiannol i brofi faint a gawsoch mewn gwirionedd. 

Os oedd gennych yr opsiwn i gymryd cyfandaliad di-dreth cyn 6 Ebrill 2024, ond eich bod wedi dewis peidio â gwneud hynny, efallai y gwelwch fod eich LSA wedi'i leihau fel pe baech wedi'i gael. Er enghraifft, os ydych wedi penderfynu cymryd llai na 25% cyn i'r pensiwn ddechrau.

Gallai hefyd fod wedi cael ei leihau os cymeroch arian pensiwn rhwng 6 Ebrill 2016 a 5 Ebrill 2020 pan oedd y lwfans oes yn is.  

Os felly, gallwch gael tystysgrif swm di-dreth drosiannol. Mae hyn yn brawf o'r symiau di-dreth rydych wedi'u cymryd yn wirioneddol, ac mae'n golygu y gallai eich lwfans cyfandaliad sy'n weddill gynyddu. 

Fel arfer, gallwch ofyn am dystysgrif gan y darparwr pensiwn cyntaf y byddwch yn cymryd arian ohono ar ôl 5 Ebrill 2024. Byddant eisiau gweld tystiolaeth o'r swm gwirioneddol o arian di-dreth a gymerwyd gennych.

Yna gallwch ddangos y dystysgrif i unrhyw ddarparwr pensiwn arall yr hoffech gymryd arian ganddo. Byddant yn defnyddio'r ffigwr arian parod di-dreth a ddangosir ar y dystysgrif, yn hytrach na chymryd yn ganiataol eich bod wedi cymryd yr uchafswm o 25%.

Mae dau fath o amddiffyniad a all gynyddu eich lwfansau di-dreth. Y dyddiad cau ar gyfer ceisiadau ar gyfer y ddau yw 5 Ebrill 2025.

Er enghraifft, os oes gennych Ddiogelwch Sefydlog 2016, mae eich LSA yn £312,500 a'ch LSDBA yn £1,250,000, sy'n uwch na'r lwfansau arferol.

Gallwch wneud cais ar-lein yn GOV.UKYn agor mewn ffenestr newydd neu drwy ffonio llinell gymorth Pensiynau CThEM ar 0300 123 1079.

Mae hwn yn faes cymhleth. Os ydych chi'n credu y gallai'r LSA neu'r LSDBA effeithio arnoch chi neu'ch buddiolwyr, efallai yr hoffech siarad â chynghorydd ariannol rheoledig neu gael cyngor treth arbenigol cyn gwneud unrhyw benderfyniadau.

Gweler Dod o hyd i ymgynghorydd ymddeol am fwy o help.

Os ydych yn bwriadu trosglwyddo eich pensiwn dramor, bydd lwfans trosglwyddo tramor (OTA) yn berthnasol. Mae hyn yn berthnasol i bob trosglwyddiad ers 6 Ebrill 2024.

Gweler Symud pensiwn o’r DU dramor neu symud pensiwn tramor i'r DU am fwy o wybodaeth.