Mae’n anodd canolbwyntio ar gyllid ar ôl marw-enedigaeth pan fydd popeth yn teimlo’n llethol. Ond gallai gwybod pa gymorth sydd ar gael roi ychydig o le i chi anadlu a mwy o amser i alaru cyn mynd yn ôl i’r gwaith.
Beth sydd yn y canllaw hwn
Budd-daliadau a hawliau
Ble i gael cymorth a chefnogaeth
Mae’n hawdd cael eich llethu gan rai o’r pethau a’r penderfyniadau y mae angen i chi eu gwneud.
Er y gall teulu a ffrindiau fod yn gysur mawr, mae weithiau hefyd yn dda cael rhywfaint o arweiniad clir, diduedd.
Mae Sands, elusen marw-enedigaeth a marwolaeth newyddenedigolYn agor mewn ffenestr newydd, yn cynnig cefnogaeth ymarferol ac emosiynol.
Mae’r Miscarriage Association yn cynnig cefnogaeth a gwybodaethYn agor mewn ffenestr newydd i unrhyw un sydd wedi ei effeithio gan golli babi yn ystod beichiogrwydd.
Os cawsoch fabi marw-anedig ar ôl 24 wythnos lawn o feichiogrwydd, efallai y gallwch hawlio cymorth ariannol.
Bydd angen i chi ddweud wrth rai pobl benodol.
Y ffordd orau i wneud hyn fel arfer yw dros y ffôn neu, os yw’n bosibl, drwy e-bost.
Os na fyddwch yn teimlo y gallwch godi’r ffôn, efallai y gallai perthynas neu ffrind agos wneud rhai o’r galwadau ar eich rhan.
Absenoldeb Statudol Rhieni mewn Profedigaeth
Os ydych yn gyflogedig yng Nghymru, Lloegr neu’r Alban mae gennych 56 wythnos i gymryd Absenoldeb Rhieni Mewn Profedigaeth neu hawlio Tâl Stadudol Rhieni mewn Profedigaeth trwy eich cyflogwr. Mae hyn yn dechrau o ddyddiad marwolaeth y plentyn.
Gallwch gymryd hwn ar ben unrhyw absenoldeb mamolaeth neu dadolaeth y mae gennych hefyd hawl iddo.
Gallwch gymryd pythefnos o Absenoldeb Statudol Rhieni mewn Profedigaeth mewn un bloc neu fel dau floc ar wahân o wythnos.
Rhennir y 56 wythnos yn ddau gyfnod:
- o ddyddiad marwolaeth neu farwenedigaeth y plentyn i wyth wythnos ar ôl
- naw i 56 wythnos ar ôl dyddiad marwolaeth neu farwenedigaeth y plentyn.
Mae’n rhaid i chi roi rhybudd i’ch cyflogwr cyn i chi gymryd Absenoldeb Rhieni Mewn Profedigaeth.
Tâl Profedigaeth Statudol
Os ydych yn gyflogai neu’n weithiwr, efallai y bydd gennych hefyd hawl i bythefnos o Dâl Profedigaeth Statudol.
Bydd angen i chi fod wedi bod yn ennill o leiaf £123 yr wythnos ym mlwyddyn dreth 2024/25.
Mae Tâl Profedigaeth Statudol naill ai’n £184.03 (2024/25) yr wythnos neu’n 90% o’ch enillion wythnosol cyfartalog, pa un bynnag sydd isaf.
Efallai y bydd eich cyflogwr yn talu mwy na hyn trwy Dâl Profedigaeth Uwch. Gwiriwch eich llawlyfr staff neu gontract am fanylion.
Darganfyddwch fwy am sut i wneud cais am Dâl Profedigaeth Rhiant StatudolYn agor mewn ffenestr newydd ar GOV.UK.
Am fwy o wybodaeth am eich hawliau, gweler y canllaw Acas ar gyfer Absenoldeb Profedigaeth Rhieni a ThâlYn agor mewn ffenestr newydd
Tâl ac absenoldeb mamolaeth
Mae gennych hawl i gyfanswm o 52 wythnos o absenoldeb.
Ni allwch gael hyn os byddwch yn cael plentyn trwy fenthyg croth, ond efallai y gallwch gael absenoldeb rhiant di-dâl.
Efallai y byddwch yn gymwys i gael Tâl Mamolaeth Statudol tra byddwch yn absennol o’r gwaith am uchafswm o 39 wythnos - ar yr amod eich bod wedi bod yn gweithio’n ddigon hir.
Darganfyddwch fwy yn ein canllaw Absenoldeb a thâl mamolaeth
Mae rhaid i chi wneud eich cais o fewn 28 diwrnod ar ôl marwolaeth eich babi.
Siaradwch â’ch cyflogwr am beth all ei gynnig i chi neu wirio eich contract cyflogaeth.
Mae’r rhan fwyaf o gyflogwyr yn cynnig absenoldeb tosturiol i famau a thadau mewn galar yn rhan o’u contract cyflogaeth sylfaenol neu fuddion cyflogeion.
Os nad ydych ar gyfnod mamolaeth neu dadolaeth ac yn methu dychwelyd i’r gwaith am resymau meddygol, telir Tâl Salwch Statudol am hyd at 28 wythnos. Gallai hyn fod yn fwy os yw’ch contract cyflogaeth yn caniatáu hynny.
Efallai y byddwch angen Nodyn Ffitrwydd, oedd yn cael ei alw’n Nodyn Salwch yn flaenorol, gan eich meddyg teulu.
Os ydych yn hawlio Credyd Cynhwysol
Os ydych yn dioddef marwenedigaeth ac rydych wrthi yn chwilio am waith, byddwch yn cael eich rhoi yn y grŵp dim gofynion sy’n gysylltiedig â gwaith am 15 wythnos yn dilyn dyddiad yr enedigaeth.
Bydd eich anogwr gwaith yn gofyn am gopi o’ch tystysgrif marwenedigaeth, enw, cyfeiriad a rhif Yswiriant Gwladol.
Efallai y caiff eich ymrwymiad hawlydd ei adolygu ar ôl 15 wythnos os nad ydych yn teimlo’n ddigon da i ddechrau chwilio am waith eto.
Os nad ydych yn gymwys i gael Tâl Mamolaeth Statudol
Os ydych yn hunangyflogedig neu ddim yn ennill digon i fod yn gymwys i gael Tâl Mamolaeth Statudol, efallai y byddwch yn gymwys i gael Lwfans Mamolaeth. Rhaid i chi wneud eich cais o fewn 28 diwrnod o farwolaeth eich babi.
Y llywodraeth yn hytrach na’ch cyflogwr sy’n talu hwn.
Os na allwch gael Lwfans Mamolaeth, efallai y gallwch gael Lwfans Cyflogaeth a Chymorth (ESA).
I wneud cais am Lwfans Mamolaeth, Credyd Cynhwysol neu Lwfans Cyflogaeth a Chymorth, cysylltwch â’ch Canolfan Byd Gwaith.
Darganfyddwch fwy a dewch o hyd i’ch Canolfan Byd Gwaith agosafYn agor mewn ffenestr newydd ar GOV.UK
Os ydych chi’n byw yng Ngogledd Iwerddon, dewch o hyd i’ch Jobs and Benefits OfficeYn agor mewn ffenestr newydd ar nidirect
Os ydych yn cael Credyd Cynhwysol
Hefyd, gofynnwch am Grant Mamolaeth Cychwyn CadarnYn agor mewn ffenestr newydd ar GOV.UK. Os ydych ar incwm isel, dylech ddal fod yn gymwys.
Budd-daliadau a hawliau eraill
Mae gennych hawl i gael presgripsiynau am ddim am o leiaf 12 mis yn Lloegr.
Yng Nghymru, yr Alban a Gogledd Iwerddon mae presgripsiynau am ddim i bawb.
Mae gennych hawl hefyd i gael triniaeth ddeintyddol am ddim gan y GIG hyd nes y bydd y dystysgrif yn dod i ben.
Gofynnwch i’ch meddyg neu fydwraig am ffurflen FW8, i chi ei chwblhau ac yna bydd ef neu hi yn ei harwyddo a’i hanfon ar eich rhan.
Byddwch yn derbyn eich tystysgrif eithriad yn y post.
Darganfyddwch fwy yn ein canllaw Presgripsiynau a thriniaeth ddeintyddol am ddim gan y GIG yn ystod beichiogrwydd
Gallant hefyd eich helpu gyda’r rhaglen Healthy Start os ydych wedi bod yn hawlio talebau. Ni chewch ragor o dalebau ond gallwch ddefnyddio unrhyw rai a gawsoch eisoes.
Darganfyddwch fwy am y rhaglen ar wefan Healthy StartYn agor mewn ffenestr newydd
Cofrestru’ch baban
Rhaid cofrestru genedigaeth eich babi:
- o fewn 42 diwrnod yng Nghymru a Lloegr
- o fewn 21 diwrnod yn yr Alban
- o fewn blwyddyn yng Ngogledd Iwerddon os yw’n farw-anedig.
Yn y rhan fwyaf o leoedd, bydd angen i chi fynd i’ch swyddfa gofrestru leol, ond efallai y gallwch wneud hyn yn yr ysbyty.
Bydd staff yr ysbyty yn rhoi gwybod i chi beth sydd angen i chi ei wneud a ble i fynd.
Yng Nghymru a Lloegr, dewch o hyd i’ch swyddfa gofrestru agosafYn agor mewn ffenestr newydd ar GOV.UK
Os ydych chi’n byw yn yr Alban, ewch i wefan National Records of ScotlandYn agor mewn ffenestr newydd
Yng Ngogledd Iwerddon, gallwch ei wneud mewn unrhyw swyddfa Cofrestrydd Rhanbarthol. Dod o hyd i’ch swyddfa Cofrestrydd Rhanbarthol agosafYn agor mewn ffenestr newydd ar nidirect
Gwneud trefniadau’r angladd
Rhaid i fabi marw-anedig ar ôl 24 wythnos o feichiogrwydd gael ei gladdu neu ei amlosgi’n ffurfiol, er nad oes angen angladd yn gyfreithiol.
Os ydych yn byw yng Nghymru, Lloegr neu’r Alban, ni fydd eich cyngor lleol yn codi ffioedd arnoch am gladdu neu amlosgi safonol plentyn.
Bydd angen talu ffioedd eraill, megis trefnydd angladdau, blodau a chofeb.
Costau angladd
Yn Lloegr, gall y Children’s Funeral FundYn agor mewn ffenestr newydd gyfrannu hyd at £300 tuag at bris costau rhesymol angladd fel y ffioedd claddu, ffioedd amlosgi ac arch, lliain amdo neu gasged.
Yng Nghymru, mae yna hefyd gyfraniad o £500Yn agor mewn ffenestr newydd tuag at gost yr angladd a chostau cysylltiedig eraill fel blodau a phlaciau.
Os ydych yn byw yng Nghymru neu Loegr a’ch bod yn cael budd-daliadau penodol, gallwch hefyd wneud cais am hyd at £1,000 o Daliad Costau AngladdYn agor mewn ffenestr newydd i helpu i dalu rhai o’r costau rhesymol eraill. Darganfyddwch fwy ar GOV.UKYn agor mewn ffenestr newydd
Yn yr Alban, y taliad cyfartalog yw £1,800 am gyfraniadYn agor mewn ffenestr newydd tuag at unrhyw gostau angladd rhesymol y mae angen i chi eu talu megis y gwasanaeth angladd neu gar angladd. Mae’r Taliad Cymorth AngladdYn agor mewn ffenestr newydd yn helpu i dalu am gostau angladd os ydych yn byw yn yr Alban. Darganfyddwch fwy ar MYGOV. SCOTYn agor mewn ffenestr newydd
Yng Ngogledd Iwerddon, gallwch gael hyd at £1,000 ar gyfer costau angladd rhesymol ar gyfer ffioedd neu eitemau fel ffioedd trefnydd angladdau, blodau, arch.
Os nad ydych chi’n defnyddio trefnydd angladdau, gallwch hawlio ar gyfer rhai costau angladdYn agor mewn ffenestr newydd Darganfyddwch fwy ar GOV.UK
Canllawiau wedi’u hargraffu am ddim
Mae ein canllawiau wedi’u hargraffu am ddim yn rhoi gwybodaeth glir, ddiduedd i chi. Maent yn fan cychwyn da a gallant eich helpu i wneud dewisiadau gwybodus.
